ارزیابی ریسک بالقوه سلامت ناشی از تجمع فلزات سنگین در محصول برنج مزارع رامهرمز، ایران

هدف: با توجه به این که برنج منبع غذایی مهمی برای انسان است، لازم است پایش آلودگی های موجود در این محصول جهت حفظ سلامت مصرف کنندگان صورت گیرد. بر این اساس، با توجه به گسترش اراضی وسیع برنج کاری در مناطق مختلف رامهرمز، تعیین ارزیابی ریسک سلامت افراد ناشی از تجمع میزان فلزات سنگین Cd، Pb، Zn و Fe در آب و گیاه برنج ضروری است.روش پژوهش: برای تعیین غلظت فلزات سنگین، از هر یک از منابع آبیاری شامل چاه، چشمه و رودخانه و همچنین محصول برنج وابسته به هر منبع به صورت جداگانه، سه نمونه ترکیبی گرفته شد. در ادامه، تمامی نمونه های آب توسط اسید نیتریک ۶۵ درصد و برنج جمع آوری شده با کمک اسید پرکلریک ۷۰ درصد، اسید سولفوریک و اسید نیتریک ۷۰ درصد هضم شدند و سپس توسط دستگاه جذب اتمی مورد آنالیز قرار گرفتند. برای تعیین تاثیر فلزات سنگین بر سلامت مصرف کننده از شاخص مخاطره سلامت استفاده شد.یافته ها: نتایج نشان داد که بالاترین میانگین غلظت فلزات سنگین کادمیوم (۰۴۹/۰)، سرب (۱۴۹/۰)، روی (۳۰۴/۰) و آهن (۱۵۰/۷۶) (mg/L) مربوط به آب رودخانه است. بین فلز کادمیوم در آب چاه و رودخانه نسبت به میزان استاندارد سازمان بهداشت جهانی (mg/L ۰۱/۰) در سطح ۰۱/۰>p اختلاف معنی دار و برای این فلز در آب چشمه و چاه نسبت به میزان استاندارد سازمان بهداشت جهانی در سطح ۰۵/۰>p نیز اختلاف معنی دار است. بین فلز سرب در آب چشمه و رودخانه نسبت به میزان استاندارد سازمان بهداشت جهانی (mg/L ۰۵/۰) و فلز روی در آب چاه، چشمه و رودخانه نسبت به میزان استاندارد سازمان بهداشت جهانی (mg/L ۵) در سطح ۰۱/۰>p اختلاف معنی دار وجود دارد. همچنین، بین فلز آهن در آب این سه منبع آبی نسبت به میزان استاندارد سازمان بهداشت جهانی در سطح ۰۵/۰>p اختلاف معنی دار می باشد. به تبع آن بالاترین میانگین غلظت این فلزات در محصول برنج آبیاری شده توسط آب رودخانه به میزان کادمیوم (۰۰۳۰/۰)، سرب (۲۷۹/۰)، روی (۹۶۳/۰) و آهن (۲۵/۳۱۷) (mg/kg) تعیین شد. نتایج حاصل از تعیین شاخص مخاطره سلامت نشان داد که شاخص سلامت عنصر سرب برای کودکان در تمامی نمونه ها، بیشتر از یک است و برای مصرف، خطرناک تشخیص داده شد.نتیجه گیری: بر اساس نتایج به دست آمده در این پژوهش، دلیل اصلی بالا بودن غلظت این فلزات، ورود پساب های اراضی کشاورزی و صنایع مختلف اطراف به منابع آبی در منطقه است. لذا با توجه به وجود برخی فلزات سنگین در محصول برنج و بالا بودن شاخص مخاطره سلامت، مصرف آن به ویژه برای کودکان باید محدود شود.

کلیدواژه ها:

ارزیابی ریسک سلامت ، برنج ، شهر رامهرمز ، فلزات سنگین ، منابع آبی