واکاوی عناصر و ویژگی های کاروانسراهای عصر قاجار و ابعاد ژئوپلیتیک آن

کشور پهناور ایران به دلیل اهمیت سوق الجیشی و قرار گرفتن آن در مسیر جاده ابریشم به عنوان شاهراهی حیاتی و اقتصادی، همواره مورد توجه کاروان های تجاری بوده است. هدف از انجام این پژوهش بررسی ویژگی های کاروانسراهای دوره قاجار است. روش تحقیق در این پژوهش میدانی- تاریخی، تحلیلی است. بدین ترتیب ابتدا مطالعات تاریخی، به ویژه در سفرنامه ها به منظور دستیابی به راه های ارتباطی و خانه های میانی آن عصر انجام شده است. سپس بررسی میدانی با اطلاعات به دست آمده از منابع مکتوب تطبیق داده شده و سکونت گاه ها و مطالعات تاریخی مذکور عوامل معماری و ساختاری آثار را مورد تحلیل قرار داده اند. کاروانسرا به عنوان محل استقرار تجار و بازرگانان در ایجاد روابط تجاری نقش بسزایی داشت. کاروانسراها در بیشتر دوره های تاریخی ایران ساخته شده اند. در دوره قاجار اگرچه روابط تجاری با کشورهای مختلف از سر گرفته شد، اما هرگز به سطح روابط تجاری سابق نرسید. در این دوره، تعدادی کاروانسرا ساخته شد که به دلیل عجله در ساخت آنها و استفاده از مصالح بی کیفیت، به ویژه خشت، امروزه بیشتر این بناها تا حد زیادی تخریب شده یا به کلی ویران شده است. این پژوهش بر آن است تا با بررسی کاروانسراهای دوره قاجاریه و ویژگی های معماری و ساختاری آنها، ویژگی های مشترک این کاروانسراها را بررسی کند.

کلیدواژه ها:

کاروانسرا ، بازرگانان ، قاجار