بررسی و معرفی سفال های عصرآهن نی تپه: جلگه گرگان

ورکانه / هیرکانیا (جلگه گرگان، دهستان/مشهد مصریان) از مناطق کلیدی باستان شناسی در کلیت جغرافیایی ایران فرهنگی محسوب می شود. پژوهش های باستان شناسی در این منطقه، عمری بیش از صدسال دارد؛ با این وجود همچنان مسائل اساسی باستان شناسی در این حوزه بی پاسخ مانده است. ازجمله این مسائل می توان به عدم وجود معرفی جامعی از اشکال سفالی دوره آهن این منطقه و پیوستگی شکلی آن ها با دوره مفرغ آن اشاره کرد؛ این پیوستگی ریخت شناسانه در شمال منطقه که به «مشهد مصریان» یا «دهستان باستان» معروف است، توسط باستان شناسان شوروی سابق موردمطالعه قرارگرفته و به عقیده آن ها اشکال سفالی دوره آهن دهستان ریشه در عصر مفرغ گرگان دارند؛ با درنظر گرفتن فرض مشابه، در این پژوهش با رویکردی توصیفی-تحلیلی به بررسی شکلی ۷۸۰ قطعه از سفال های نی تپه از مجموع ۱۲۳۶۹ قطعه سفال عصر آهن پرداخته شده است و در این راستا برای یافتن پاسخ پرسش هایی از قبیل: تشابه اشکال دوره آهن نی تپه با اشکال دوره مفرغ هیرکانیا، جای گذاری زمانی سفال های نی تپه در مراحل سه گانه عصر آهن ایران و برداشتی از چگونگی روند گذار اشکال سفالی از دوره مفرغ به آهن منطقه، کوشش شده است. بررسی این سفال ها نشان می دهد اشکال سفالی دوره آهن نی تپه زیرمجموعه ای از نمونه های دوره آهن هیرکانیا بوده و به دلیل تشابه زیاد مجموعه های سفالی دوره آهن این منطقه با یک دیگر و شباهت آن ها با نمونه های دوره مفرغ می توان گفت سفال های دوره آهن هیرکانیا می تواند ریشه در دوره موسوم به مفرغ جدید آن داشته باشد.

کلیدواژه ها:

هیرکانیا ، عصر مفرغ هیرکانیا ، عصر آهن هیرکانیا ، نی تپه ، طبقه بندی سفال