بررسی اصالت بشقاب سیمین با نقش قوچ در گنجینه ساری

همکاری و هم سویی نقاشان، فلزگران و قلم زنان ماهر دوره ساسانی موجب گردید تا شاهکار آنان در زمره اشیاء شاخص و منحصربه فرد گنجینه ها و مجموعه های شخصی در سراسر دنیا قرار گیرد؛ به خصوص آن دسته از ظروف سیمینی که با به کارگیری از فنونی متنوع، همچون: تراش کاری، قلم زنی، کنده کاری، برجسته کاری، ریخته گری، الصاق قطعات تزئینی و زراندود ساخته شده است. ازسویی توجه و علاقه قشری خاص به این دسته از آثار موجب گردید تا جاعلان اموال هنری فرصت را غنیمت شمرده و مصنوعات تقلبی خود را به سبک و سیاق آن دوره تولید نمایند؛ بنابراین بایسته است، باتوجه به آمار بالای کشف اشیاء از سوداگران آثار فرهنگی-تاریخی، اموال ضبط شده از آنان را با نگاهی ژرف تر بررسی کرده، از اصالت آن ها مطمئن شویم. این پژوهش به مطالعه بشقاب سیمین با نقش قوچ که به سبک دوره ساسانی تولید شده و از قاچاقچیان در استان مازندران به دست آمده است، می پردازد؛ اثری که به عنوان شئ اصل در دفتر اموال گنجینه ساری ثبت شد؛ اما در بازبینی مجدد، اصالت آن توسط نگارنده مورد تردید قرار گرفت، در روند انجام کارشناسی مجدد، بشقابی که فرد جاعل از روی آن الگوبرداری نمود، شناسایی و مراحل بررسی اصالت آن در پژوهش حاضر ارائه گردید. این جستار ضمن اشاره به شیوه های تشخیص اصالت بشقاب گنجینه ساری، به معرفی نقش مایه های بشقاب اصل دوره ساسانی که هنرمند آن را با الهام از طبیعت و زندگی انسان ها ساخته و الگوی فرد جاعل قرار گرفت، می پردازد. هنرمندی که توانست از روی تجربه و به شکل کاملا ذهنی با حذف قرینه سازی و استفاده از نیروهای بصری ناشی از شکل و زمینه، مناسب ترین ترکیب بندی را در نقش زمینه پدید آورد. درنتیجه این مطالعات، اصالت بشقاب گنجینه ساری مردود اعلام گردیده و درنهایت این اثر به عنوان یک شئ جعلی در دفتر اموال مخزن ثبت گردید.

کلیدواژه ها:

بشقاب سیمین ، ساسانی ، قوچ ، ترکیب بندی ، بدل ، موزه ساری