تحلیل شاخص های NDVI و NDBI برای ارزیابی روندهای گرمایش موضعی شهری در بازه ۲۰۱۳–۲۰۲۳ (موردپژوهی: منطقه ۷ تبریز)

در دهه های اخیر، پدیده گرمایش جهانی و پیامدهای آن در نواحی شهری، به ویژه در قالب جزیره حرارتی شهری (Urban Heat Island - UHI)، به یکی از مهم ترین چالش های محیط زیستی و برنامه ریزی شهری تبدیل شده است. کاهش پوشش گیاهی، افزایش تراکم ساخت وساز و گسترش سطوح غیرقابل نفوذ، از جمله عوامل موثر در افزایش دمای موضعی در شهرها محسوب می شوند. هدف این پژوهش، بررسی و تحلیل تغییرات فضایی و زمانی پوشش گیاهی و ساخت وساز در منطقه ۷ شهر تبریز طی بازه زمانی ۲۰۱۳ تا ۲۰۲۳ است. برای این منظور، از داده های ماهواره ای لندست و شاخص های NDVI و NDBI استفاده شده است تا رابطه بین توسعه شهری و تغییرات دمای سطح زمین مورد ارزیابی قرار گیرد. در این پژوهش، تصاویر ماهواره ای Landsat ۸ و ۹ برای سال های ۲۰۱۳ و ۲۰۲۳ پردازش شده و شاخص های NDVI و NDBI استخراج گردید. همچنین، از باند حرارتی (Band ۱۰) برای تولید نقشه دمای سطح زمین (LST) به منظور بررسی پدیده جزیره حرارتی شهری استفاده شد. تحلیل های مکانی با استفاده از نرم افزار ArcMap انجام شد و تغییرات زمانی شاخص ها از طریق روش تفاضلی مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که در بازه ده ساله، منطقه ۷ شهر تبریز شاهد کاهش قابل توجه پوشش گیاهی و افزایش ساخت وساز بوده که با افزایش میانگین دمای سطح در بخش های مرکزی و شمالی منطقه همراه بوده است. همچنین تحلیل تطبیقی شاخص های NDVI و NDBI نشان داد که هم زمان با کاهش NDVI، در همان نواحی افزایش NDBI و دمای سطح ثبت شده است. این یافته ها بر اهمیت حفاظت از فضاهای سبز شهری و کنترل گسترش سطوح مصنوعی در مقابله با گرمایش موضعی و توسعه پایدار شهری تاکید دارد.

کلیدواژه ها:

سنجش از دور ، تبریزNDBIو NDVI جزیره حرارتی ، توسعه شهری ،