تحلیل محتوای کمی رفتار سازشی در کتاب مطالعات اجتماعی دانش آموزان با کم توانی ذهنی: یک رویکرد قیاسی

هدف: پژوهش حاضر با هدف تحلیل محتوای کتاب­ مطالعات اجتماعی دوره متوسطه دوم دانش ­آموزان با کم­ توانی ذهنی از نظر توجه به مقوله­ های ده­گانه رفتار سازشی انجام شد. روش: پژوهش با روش تحلیل محتوای کمی از نوع قیاسی انجام شد. جامعه آماری شامل سه کتاب مطالعات اجتماعی پایه­ های دهم، یازدهم و دوازدهم دوره متوسطه دوم دانش­ آموزان با کم­ توانی ذهنی در سال تحصیلی ۱۴۰۲-۱۴۰۳ بود. به­ دلیل محدودیت حجم جامعه آماری، نمونه ­گیری انجام نشد و با روش سرشماری، تمام متن هر سه کتاب تحلیل محتوا شد. ابزار جمع­ آوری داده­ ها شامل چک­ لیست تحلیل محتوا بود که روایی آن توسط متخصصان تایید شد. پایایی ابزار با روش توافق نمره گذاران سنجش شد که ضریب توافق ۹۱ درصد به دست آمد. واحد تحلیل، جملات و تصاویر موجود در درس­ها بود که با روش قیاسی تحلیل شد. یافته­ ها: نتایج تحلیل محتوا نشان داد که به ترتیب بیشترین فراوانی رفتار سازشی در کتاب مطالعات اجتماعی پایه دهم مربوط به مقوله های امور اجتماعی، امور شغلی و ارتباط و کم­ترین فراوانی به مقوله­ های خودمراقبتی، خودهدایتی و استفاده از امکانات جامعه مربوط بوده است. در کتاب مطالعات اجتماعی پایه یازدهم به ترتیب بیشترین فراوانی به امور شغلی، امور اجتماعی و ارتباط و کم­ترین فراوانی شامل خودمراقبتی، امور تحصیلی و اوقات فراغت بود. در کتاب مطالعات اجتماعی پایه دوازدهم بیشترین فراوانی به امور اجتماعی، سلامتی و ایمنی و امور شغلی و کم­ترین فراوانی به اوقات فراغت، امور تحصیلی و خودمراقبتی مربوط بوده است. همچنین در مجموع هر سه کتاب بیشترین فراوانی مقوله­ های رفتار سازشی شامل امور اجتماعی، امور شغلی و ارتباط و کم­ترین فراوانی شامل خودمراقبتی، امور تحصیلی و اوقات فراغت بود. نتیجه­ گیری: این نتایج بر ضرورت توزیع محتوایی متناسب مقوله­ های گوناگون رفتار سازشی در کتاب درسی مطالعات اجتماعی دانش ­آموزان با کم ­توانی ذهنی تاکید دارد.

کلیدواژه ها:

Adaptive behavior ، intellectual disabilities ، social studies ، content analysis ، high school ، رفتار سازشی ، کم توانی ذهنی ، مطالعات اجتماعی ، تحلیل محتوا ، دوره متوسطه دوم