بررسی عنصر نور در نگارگری هنر اسلامی

«رنگها هر یک بنا بر ممیزات خویش متضمن معنایی سمبولیک هستند. حالات روحانی و نفسانی آدمی و نحوه تحقق وجود موجودات و امور در عالم همواره با بیان سمبولیک در صحت هنر توام بوده است. در سمبولیسم طبیعی رنگها بسیار ساده در کار می آیند، چنانکه سبز و سفید و آبی و بی رنگ مظاهر تازگی، پاکی، آسمان و بی تعلقی است. اما در هنر دینی و اساطیری حد مظهریت رنگها از این فراتر می رود. فی المثل در فرهنگ اسلامی سمبولیسم سبز متضمن عالیترین معانی عرفانی است و به این صورت باالخص در اطراف نام حضرت خضر علیه السلام تجلی می کند. خضر سبزپوش جاوید است. در نگارگری اسلامی هاله ها همگی با رنگ طلی نشان داده شده اند، هاله های مقدس در تصاویر مانوی به رنگهای متفاوتی تصویر شده اند. هیچ گونه قراردادی نیز در استفاده از رنگ طلی برای هاله مقدس وجود ندارد. در حالی که کتابها یا بال ها با رنگهای قراردادی طلی رنگ تکرار شده اند. اگر مفهوم نور ازلی به معنای پاکی و دور شدن از تاریکی منظور باشد، باید گفت که در نقاشی مانوی، رنگ طلی برای القای چنین مفهومی به کار نرفته است. بلکه گزیدگان یا نیوشاگان مانوی (باران مانوی) یا ایزدان آنها با نمادهای بصری خاصی تصویر شده اند مانند استفاده از هاله مقدس که این هاله به رنگهای گوناگونی در تصاویر آمده است. همچنین استفاده از نماد گل نیلوفر که گزیدگان و ایزدان بر روی آن قرار گرفته اند.

کلیدواژه ها:

عنصر نور ، نگارگری ، هنر اسلامی