تحلیل فقهی تاثیرات خراج و ابعاد اقتصادی آن در اندیشه علامه محقق کرکی

این مقاله به بررسی و تحلیل دقیق نظرات علامه محقق کرکی، یکی از فقیهان برجسته شیعه در قرن دهم هجری، در زمینه تاثیرات خراج و ابعاد اقتصادی و فقهی آن می پردازد. خراج به عنوان یکی از منابع اصلی درآمدی حکومت اسلامی و ابزاری برای تامین مالی پروژه های عمومی، در متون فقهی و به ویژه در آثار محقق کرکی، موضوعی کلیدی و مهم به شمار می آید. در این پژوهش، ابتدا به تعریف و تبیین مفهوم خراج و جایگاه آن در فقه اسلامی پرداخته می شود. سپس نظرات محقق کرکی در مقایسه با دیگر فقها، از جمله شیخ طوسی و علامه حلی، مورد بررسی قرار می گیرد. این مقایسه شامل تحلیل دقیق جزئیات فقهی، اصول و قواعد حاکم بر اخذ خراج و تاثیرات آن بر جامعه کشاورزی و اقتصادی است. نتایج این تحقیق نشان می دهد که محقق کرکی بر اهمیت رعایت عدالت و انصاف در اخذ خراج تاکید دارد و بر این باور است که اخذ خراج باید به گونه ای باشد که به تولید و معیشت کشاورزان آسیب نرساند. او همچنین به شرایط زمان و مکان و نیاز به انعطاف پذیری در تعیین میزان خراج توجه دارد.علاوه بر این، مقاله به بررسی تاثیرات اجتماعی و اقتصادی نظرات محقق کرکی بر جامعه اسلامی می پردازد. این تاثیرات شامل تقویت همبستگی اجتماعی، افزایش اعتماد عمومی به حکومت و بهبود وضعیت اقتصادی است.در ادامه، چالش ها و فرصت های موجود در نظام مالیاتی اسلامی تحلیل می شود. چالش هایی از جمله فساد اداری، عدم شفافیت و ناتوانی در شناسایی درآمدهای پنهان به عنوان موانع اصلی در اجرای نظام مالیاتی اسلامی شناسایی می شوند. در نهایت، این مقاله پیشنهاداتی برای اصلاحات لازم در نظام مالیاتی اسلامی به منظور بهبود کارایی و عدالت در اخذ خراج ارائه می دهد. توجه به چالش ها و فرصت های موجود می تواند به ایجاد یک نظام مالیاتی کارآمدتر و عادلانه تر در جوامع اسلامی منجر شود و به تامین نیازهای عمومی و بهبود کیفیت زندگی مردم کمک کند.

کلیدواژه ها:

خراج ، فقه اسلامی ، علامه محقق کرکی ، نظام مالیاتی ، عدالت اجتماعی