تناسخ ملکوتی دنیوی و اخروی در فلسفه اسلامی

تناسخ، اصطلاحات متعددی دارد. تناسخ ملکوتی شکلگیری نفس انسانی است به صورتی که مناسب با نیات، ملکات و اعمال اوست. چنانکه گفتهاند هیچ مذهبی نیست مگر این نوع از تناسخ را پذیرفته است. صدرالمتالهین - بر خلاف گذشتگان خود - به عنوان یک فیلسوف یگانهانگار که قائل به ترکیب اتحادی نفس و بدن است، قرائتی خاص از تناسخ ملکوتی ارائه میدهد که میتوان گفت گامی روبهپیش در تصویر برزخ یادشده در شریعت است؛ لکن با اعتقاد به دو موجود مغایر با هم یعنی روح و بدن و همچنین اعتقاد به وجود مثالی روح، تناسخ ملکوتی شکل تازهای مییابد. در این نوشتار، پس از ذکر معانی متعدد تناسخ و بررسی پیشینه آنها، با ذکر مبانی انسانشناختی مورد وثوق خود، تصویری تازه از تناسخ ملکوتی ارائه خواهیم داد.در تناسخ ملکوتی مورد پذیرش ما، روح هر انسان مطابق با صفات و ملکاتی که از طریق رفتارهای اختیاری او پدید آید، تغییر شکل میدهد و لذا هر انسان، با وجود شباهت در شکل ظاهری با دیگر انسان ها، شکل باطنی مختص به خود دارد که تمام حقیقت شخصیت و هویت او را تشکیل می دهد.

کلیدواژه ها:

تناسخ ملکوتی ، صدرالمتالهین ، روح مثالی ، فلسفه اسلامی