بررسی تطبیقی مفهوم «وجود رابط» در فلسفه صدرالمتالهین با مفهوم «ارجاع» در کتاب «هستی و زمان» هایدگر

تشابه برخی مفاهیم بین حکمت متعالیه و فلسفه هایدگر به حدی است که وسوسه تطبیق آنها بر تفاوت های مربوط به زمینه و زمانه این دو فائق می آید. مفاهیم «وجود رابط» و «ارجاع» از این زمره اند. صدرالمتالهین، به ابداع «وجود رابط» بسیار می بالید و آن را تکریم فراوان می کرد تا جایی که این مفهوم را مایه «تتمیم حکمت» و «اکمال فلسفه» می دانست. به راستی نیز «متعالی» بودن حکمت متعالیه شاید بیش از هرچیز مرهون همین مفهوم بوده باشد. مفهوم «ارجاع» و یک مفهوم وابسته به آن (نشانه) می نماید که تقریب بسیار به مفهوم «وجود رابط» دارند. این مقاله ابتدا به توضیح جداگانه هریک از این مفاهیم پرداخته و پس از آن مشترکات آنها را بررسی می کند. صدرالمتالهین، نحوه ای «وجود» برای واقعیات عالم تبیین می کند که فقط حیثیت لغیره دارد و در هیچ موطنی حتی در ذهن قابل تحلیل به گونه حیثیت فی نفسه نیست. چنین نحوه ای از وجود را وی «وجود رابط» می خواند و بر تمایز آن از «وجود رابطی» تاکید می کند. وجود رابطی نحوه ای وجود بود که پیشینیان برای وجود وابسته قائل بودند. این وجود، هم حائز حیث لغیره بود و هم فی نفسه. از طرف دیگر، هایدگر با تعریف بدیعی که از عالم ارائه داد و آن را نه مجموعه اعیان بلکه محل ارجاعات تلقی کرد، حیث فی نفسه را از امور عالم سلب و آنها را به «نشانه» بدل ساخت. مقاله به بررسی این ابداعات و مقایسه آنها می پردازد.

کلیدواژه ها:

صدرالمتالهین ، هایدگر ، وجود رابط ، ارجاع ، اسفار ، هستی و زمان