شرط بندی و قمار در نظام حقوقی ایران

قماربازی و شرط بندی از جمله افعالی هستند که با وجود سابقه طوالنی در تاریخ بشر به سبب زیان های اقتصادی که برای انسان ها دارند از سوی شرع و قانون ممنوعیت دارد. با این حال فضای مجازی موجب شده است تا اشکال نوین قمار و شرط بندی در فضایی گسترده شکل گیرد. تنوع اشکال نوین بیان گر این حقیقت است که شیوه های کسب درآمد نامشروع گسترش یافته است. لذا ضرورت دارد تا با بررسی ماهیت فقهی و حقوقی قمار مجازی، احکام مربوط به آن روشن شود، تا به این وسیله جرم انگاری یا عدم آن نسبت به این پدیده مشخص گردد. به همین جهت بررسی مصادیق ی که در بحث قمار و شرط بندی مطرح شده است در فضای مجازی نیز تحلیل می شود تا معلوم شود قمار در فضای حقیقی با قمار در فضای مجازی چقدر تفاوت دارد. در آثار فقهی، اقسام قمار با درنظر گرفتن دو شاخص بازی با آلات قمار و شرط بندی، مورد بررسی قرار گرفته و آثار تکلیفی و وضعی آن تبیین شده است. با توجه به شاخص های یادشده، می توان قمار را از آنچه در حکم قمار می باشد و از موضوعات مشابه مانند شرط بندی و بخت آزمایی متمایز کرد. در مقاله حاضر، عالوه بر تحلیل فقهی موضوع، با توجه به قوانین کیفری قبل و بعد از انقلاب، انواع جرایم مرتبط با قمار و شرایط تحقق آن مورد بررسی قرار گرفته است. مقایسه قوانین نشان می دهد قانونگذار کیفری هر بار رویکردی سخت گیرانه تر نسبت به قبل اتخاذ نموده است. با این حال، شمول قوانین موجود نسبت به ارتکاب قمار در بستر فضای مجازی به علت ابهام در تعریف با دشواری مواجه می باشد. همچنین عدم ارائه تعریف از قمار و موضوعات مشابه مانند شرط بندی، موجب برخی اختلاف آراء شده است. از همین رو ارائه تعریف روشن و مبتنی بر موازین فقهی از قمار و موضوعات مشابه که ارتکاب آن در فضای مجازی را نیز شامل شود، ضروری به نظر می رسد.

کلیدواژه ها:

قماربازی ، شرط بندی ، حقوق ایران ، فقهی ، مجازی