تحلیل حقوقی نقش بیع متقابل بر انتقال و حمایت از اسرار تجاری در قراردادهای بینالمللی

امروزه قراردادهای بیع متقابل (Buy-back Contracts) به عنوان یکی از ابزارهای مهم در انتقال فناوری و جلب سرمایه خارجی در کشورهای در حال توسعه، جایگاه ویژه ای در عرصه تجارت بین المللی یافته اند. این قراردادها به ویژه در پروژه های نفت، گاز، پتروشیمی و صنایع سنگین که نیازمند انتقال دانش فنی و فناوری های پیشرفته هستند، مورد استفاده قرار می گیرند. در این میان، اسرار تجاری که بخش مهمی از دارایی های نامشهود شرکت ها را تشکیل می دهند، در زمره مهم ترین اجزای قابل انتقال در فرآیند اجرای این قراردادها محسوب می شوند. اسرار تجاری به عنوان بخشی از حقوق مالکیت فکری، نقش تعیین کننده ای در حفظ مزیت رقابتی دارند و افشای ناخواسته یا سوءاستفاده از آن ها می تواند خسارات جبران ناپذیری برای صاحب فناوری به همراه داشته باشد. با توجه به ماهیت خاص قراردادهای بیع متقابل، پرسش اساسی این است که انعقاد این نوع قراردادها چه تاثیری بر نحوه انتقال و میزان حمایت از اسرار تجاری دارد؟ پژوهش حاضر با رویکردی توصیفی-تحلیلی و با تمرکز بر اسناد بین المللی، رویه های حقوقی و تحلیل مفاد قراردادی، درصدد پاسخ گویی به این پرسش برآمده است. یافته های تحقیق حاکی از آن است که در صورت فقدان پیش بینی دقیق سازوکارهای قراردادی نظیر شروط محرمانگی، تعهدات غیرافشاری، تعیین ضمانت های اجرای مناسب نظیر جبران خسارت، تعلیق قرارداد، فسخ یک جانبه یا رجوع به داوری بین المللی، و انتخاب حقوق حاکم مقتضی، خطر افشای غیرمجاز اسرار تجاری به شدت افزایش می یابد. در نتیجه، رعایت اصول قراردادنویسی دقیق، استفاده از رویه های پذیرفته شده بین المللی و بهره گیری از ظرفیت های حمایتی حقوق مالکیت فکری، می تواند تضمین لازم برای حفاظت از این اطلاعات در جریان اجرای قرارداد را فراهم آورد. در همین راستا، پیشنهاد می شود ایران با اصلاح قوانین داخلی و تدوین مقررات خاص حمایت از اسرار تجاری، گام هایی موثر برای الحاق به اسناد بین المللی مرتبط نظیر موافقت نامه های TRIPS، TPP و CPTPP بردارد، تا ضمن ارتقای امنیت حقوقی سرمایه گذاران خارجی، مسیر همراستایی با استانداردهای بین المللی نیز هموار گردد.

کلیدواژه ها:

بیع متقابل ، اسرار تجاری ، حفاظت از اطلاعات محرمانه ، قراردادهای بینالمللی