بررسی تطبیقی فرزندکشی در حقوق ایران و روسیه

فرزندکشی یکی از جرایم خانوادگی پیچیده و خاص به شمار می رود که در جوامع مختلف با واکنش های متفاوت حقوقی و اجتماعی مواجه شده است. این جرم، هنگامی که از سوی والدین به ویژه پدر یا مادر نسبت به فرزند صورت گیرد، مسائل بسیاری را در زمینه عدالت کیفری، مسئولیت فردی، اخلاق و حمایت از حقوق کودکان مطرح می سازد. در این میان، حقوق ایران و روسیه به عنوان دو نظام حقوقی متفاوت – یکی با ساختار فقه محور و دیگری سکولار – مواضع گاه متعارضی را در قبال این جرم اتخاذ کرده اند. در حقوق ایران، براساس ماده ۳۰۱قانون مجازات اسلامی، اگر پدر یا جد پدری فرزند خود را به قتل برساند، از مجازات قصاص معاف بوده و تنها به پرداخت دیه و مجازات تعزیری محکوم می شود. این حکم برگرفته از متون فقهی و روایات اسلامی است که پدر را ولی طفل دانسته و نوعی اولویت خانوادگی برای وی قائل شده اند. در مقابل، حقوق روسیه که مبتنی بر اصول عرفی و مدنی اروپایی است، فرزندکشی را همانند سایر اشکال قتل عمد تلقی کرده و برای آن مجازات های سنگینی از جمله حبس طولانی مدت یا حبس ابد در نظر می گیرد، فارغ از اینکه مرتکب چه نسبتی با قربانی دارد. در این کشور، والدین در برابر قانون با سایر اشخاص تفاوتی ندارند و اصل برابری در مجازات رعایت می شود. این مقاله با رویکردی تطبیقی، تلاش دارد ضمن تحلیل مبانی حقوقی و فقهی هر دو کشور، به بررسی آثار اجتماعی و قضایی این تفاوت ها بپردازد و در نهایت، پیشنهادهایی جهت اصلاح یا تکمیل نظام حقوقی ایران ارائه دهد. نتیجه تحقیق نشان می دهد که معافیت پدر از قصاص در ایران، موجب ایجاد تبعیض، کاهش بازدارندگی و تضییع حقوق کودک می شود و می تواند با اصلاحات حقوقی متناسب، به سوی عدالت کیفری موثرتر گام برداشت.

کلیدواژه ها:

فرزندکشی ، حقوق ایران ، حقوق روسیه ، فقه اسلامی ، مجازات ، تطبیق حقوقی