هوش مصنوعی به مثابه مال هوشمند؛ در فقه و حقوق ایران

این پژوهش با هدف بررسی امکان شناسایی هوش مصنوعی به مثابه «مال هوشمند» در چارچوب فقه و حقوق ایران انجام شده است. ابتدا با تبیین معیارهای فقهی و حقوقی مال، نشان داده می شود که هوش مصنوعی فاقد شخصیت حقوقی مستقل است، اما به دلیل برخورداری از ارزش اقتصادی و منافع، شرایط مال بودن را دارد. در ادامه، با بهره گیری از روش تطبیقی، وضعیت هوش مصنوعی با سه دسته از اموال مورد تحلیل قرار می گیرد: داده ها، حیوانات و بردگان. تحلیل این مقایسه نشان می دهد که همان گونه که داده ها با وجود ماهیت غیرمادی، حیوانات با وجود شعور نسبی، و بردگان با وجود تمییز انسانی در زمره اموال قرار گرفته اند، هوش مصنوعی نیز می تواند به عنوان نوعی مال با شعور نسبی، در قالب دسته ای جدید تحت عنوان «مال هوشمند» تعریف شود. براساس تحلیل این پژوهش، پیشنهاد می کند با بازخوانی مفاهیم فقهی، حقوقی و بهره گیری از تجربه های تاریخی، بستر مناسبی برای تدوین مقررات نوین حقوقی ناظر بر اموال هوشمند فراهم شود.

کلیدواژه ها:

مال هوشمند ، هوش مصنوعی ، مال