اندیشه اتحاد اسلام در قفقاز با تاکید بر دیدگاه علی بی حسین زاده

اتحاد اسلام از جمله آرمانهای بلندی بود که در ربع آخر قرن نوزدهم و ربع اول قرن بیستم در جهان اسلام تحرکی ایجاد کرد و نور امیدی در دل عده ای از متفکران و اندیشمندان مسلمان تاباند. در این میان مسلمانان قفقاز جنوبی نیز که در تحت حاکمیت روسیه تزاری و در خطر استحاله فرهنگی قرار داشتند، به اتحاد اسلام روی آوردند، چرا که نجات را در آن می دیدند. یکی از پیشگامان این جریان در قفقاز علی بی حسین زاده بود. حسین زاده با تجاربی که در دوره اقامت در سنت پطرزبورگ کسب کرده بود و با الهام از «پان- اسلاویسم» ، در صدد استفاده از اتحاد اسلام برای اتحاد مسلمانان جهان و یا لااقل مسلمانان روسیه برآمد. تحقیق حاضر در نظر دارد با بررسی آثار علی بی حسین زاده، نقش وی در گسترش و بالیدن اندیشه اتحاد اسلام در میان مسلمانان روسیه و بخصوص قفقاز جنوبی را روشن سازد.یافته های تحقیق حاکی از آن است که گرچه اتحاد اسلام مدنظر حسین زاده تحقق نیافت اما تلاش های وی در تداوم حیات اجتماعی و سیاسی مسلمانان قفقاز و نزدیکی آنها با برادران مسلمانشان در ایران و  عثمانی موثر بود.

کلیدواژه ها:

اتحاد اسلام ، قفقاز جنوبی ، روسیه ، ایران ، عثمانی ، علی بی حسین زاده