هوش مصنوعی و مدیریت بحران های اجتماعی در شبکه های اجتماعی و تاثیر آن بر دیپلماسی دیجیتال

مقدمه در عصر انقلاب اطلاعاتی و گسترش چشمگیر شبکه های اجتماعی، نحوه شکل گیری و مدیریت بحران های اجتماعی دستخوش تحولاتی عمیق شده است. ظهور هوش مصنوعی (AI) به عنوان یکی از پیشرفته ترین فناوری های زمانه، ابزارها و رویکردهای نوینی را برای تحلیل انبوه داده ها، پیش بینی روندهای اجتماعی و کنترل روایت ها در بستر آنلاین فراهم آورده است. از سوی دیگر، مفهوم دیپلماسی دیجیتال – که به کارگیری ابزارهای دیجیتال و شبکه های اجتماعی برای پیشبرد اهداف سیاست خارجی و برقراری ارتباط مستقیم با افکار عمومی جهانی اطلاق می شود – به کانون توجه دولت ها و نهادهای بین المللی بدل گشته است. تلاقی این دو پدیده، یعنی بهره گیری از هوش مصنوعی در مدیریت بحران های اجتماعی مطرح شده در شبکه های اجتماعی، پیامدهای گسترده ای بر دیپلماسی عمومی و قدرت نرم کشورها برجای گذاشته است. بحران های اجتماعی اخیر – از همگیری کووید-19 گرفته تا اعتراضات مدنی و ناآرامی های سیاسی – نشان داده اند که شبکه های اجتماعی به مثابه شمشیر دولبه عمل می کنند. از یک سو، این شبکه ها بستر انتشار بی واسطه اطلاعات و بسیج اجتماعی را فراهم می نمایند؛ از سوی دیگر، محیط مساعدی برای شکل گیری شایعات، اطلاعات نادرست و حتی دامن زدن به تنش ها هستند. در چنین وضعیتی، هوش مصنوعی به عنوان ابزاری توانمند می تواند در هر دو وجه نقش آفرینی کند: هم با الگوریتم های پالایش محتوا، تحلیل احساسات جمعی و شناسایی اخبار جعلی به مدیریت موثر بحران کمک نماید، و هم در صورت سوءاستفاده، به ابزاری برای کنترل افکار عمومی یا اعمال سانسور بدل شود. از این رو، بررسی دقیق کاربست های هوش مصنوعی در مدیریت بحران های اجتماعی و تاثیرات آن بر دیپلماسی دیجیتال، هم از منظر فنی و هم از منظر سیاسی, ضرورتی انکارناپذیر یافته است. سوال اصلی پژوهش حاضر این است که چگونه فناوری های هوش مصنوعی در بستر شبکه های اجتماعی به مدیریت بحران های اجتماعی کمک می کنند و این فرایند چه تاثیری بر دیپلماسی دیجیتال کشورها – به ویژه ایالات متحده آمریکا و اتحادیه اروپا – بر جای گذاشته است؟ برای پاسخ به این سوال، ابتدا چارچوب نظری بحث تبیین می گردد و مفاهیم کلیدی روشن می شوند. سپس مروری بر ادبیات موضوع و پژوهش های پیشین صورت می گیرد تا دستاوردهای علمی پیرامون این مبحث تبیین شود. در ادامه, تحلیل تطبیقی ایالات متحده و اتحادیه اروپا در بهره گیری از هوش مصنوعی برای مواجهه با بحران های اجتماعی در شبکه های اجتماعی به عمل خواهد آمد. همچنین نمونه هایی از بحران های اجتماعی اخیر و نحوه مدیریت آن ها با کمک هوش مصنوعی در بستر شبکه های اجتماعی تشریح می شود. بخش های بعدی مقاله به بررسی تاثیرات این روند بر دیپلماسی دیجیتال و نیز تبیین مهم ترین چالش ها و فرصت های پیش روی دولت ها در این عرصه اختصاص دارد. سرانجام، در نتیجه گیری جمع بندی یافته ها ارائه شده و پیشنهاداتی برای بهبود بهره گیری از هوش مصنوعی در مدیریت بحران ها و ارتقای دیپلماسی دیجیتال مطرح می گردد.

کلیدواژه ها:

هوش مصنوعی ، بحران های اجتماعی ، شبکه های اجتماعی