تعیین سطح بحرانی آهن قابل جذب گیاه ذرت در برخی خاک‎های استان آذربایجان شرقی

سابقه و هدف : اطلاع از سطح بحرانی آهن در خاک و پاسخ های گیاه به مصرف آن می تواند کمک موثری در توصیه بهینه کود آهن باشد. ذرت مصارف زیادی در تغذیه انسان، طیور و دام، صنایع داروسازی، تولید نشاسته، الکل، روغن و غیره دارد. در ایران به دلیل آهکی بودن خاک ها، کمبود مواد آلی خاک ها، حلالیت کم آهن در pH قلیایی، وجود یون های کربنات و بی کربنات در آب های آبیاری و مصرف بالای کود فسفر، کمبود آهن در اغلب مزارع و باغ ها عمومیت دارد. هدف از این تحقیق بررسی تاثیر کود EDDHA بر شاخص های رشد گیاه ذرت و تعیین سطح بحرانی آهن قابل جذب ذرت با عصاره گیرهای DTPA و AB-DTPA توسط روش های رایج در خاک‎های استان آذربایجان شرقی بود.مواد و روش ها : در تحقیقی که در سال ۱۳۹۲ انجام شد ، سطح بحرانی آهن قابل جذب گیاه ذرت (Zea mays L.) در ۲۱ نمونه خاک که از مناطق مختلف استان آذربایجان شرقی جمع آوری شده بود، تعیین گردید. آزمایش در شرایط گلخانه ای به‎صورت فاکتوریل و بر پایه طرح بلوک‎های کامل تصادفی با کشت گیاه ذرت در دو سطح کودی (صفر و ۱۰ میلی گرم بر کیلوگرم از منبع EDDHA) با سه تکرار در گلدان های حاوی ۴ کیلوگرم خاک هواخشک انجام شد. پس از ۶۰ روز رشد، شاخساره و ریشه ذرت برداشت شد. آهن قابل جذب خاکهای مورد استفاده توسط دو روش DTPA و AB-DTPA استخراج و توسط دستگاه جذب اتمی اندازه گیری گردید.یافته ها : نتایج نشان داد که نوع خاک و سطوح آهن مصرفی بر شاخص های رشد ذرت تاثیر معنی داری(P<۰.۰۵) داشتند، در حالی که اثر متقابل کود و خاک معنی دار نبود. سطح بحرانی آهن قابل جذب گیاه ذرت در خاک های مورد مطالعه به روش DTPA برای دستیابی به ۹۰ درصد عملکرد نسبی با استفاده از روش های ترتیب ستونی پاسخ گیاه، تصویری کیت-نلسون، آماری کیت-نلسون و میچرلیخ-بری به ترتیب ۰۸/۱۰، ۵، ۴/۱۱ و ۴۴/۷ و با روش AB-DTPA به ترتیب ۱۹/۶، ۴/۴، ۸/۹ و ۵۳/۴ میلی گرم بر کیلوگرم تعیین شد. همچنین سطح بحرانی آهن قابل جذب گیاه ذرت در خاک های مورد مطالعه برای دستیابی به ۹۰ درصد غلظت نسبی آهن فعال شاخساره با استفاده از روش تصویری کیت-نلسون به روش DTPA و AB-DTPA به ترتیب ۸/۶ و ۸/۴ میلی گرم بر کیلوگرم بود. میانگین ضرایب C۱ و C۲ معادله میچرلیخ-بری[Log (A-Ry) = log A – (C۱ b + C۲ x)] برای روش DTPA به طور میانگین به ترتیب ۱۳۴۴/۰ و ۰۳۵۶/۰ و برای روش AB-DTPA به ترتیب ۲۲۰۷/۰ و ۰۵۵۶/۰ کیلوگرم خاک بر میلی گرم آهن بود. نتیجه گیری: در این تحقیق روش آماری کیت-نلسون به دلیل ضرایب تبیین بسیار پایین ناموفق بود. همچنین به دلیل کم بودن سطح کودی ضریب C۲ معادله میچرلیخ-بری اکثرا منفی به دست آمد. سطح بحرانی آهن از طریق میانگین گیری با استفاده از روش های DTPA و AB-DTPA برای ذرت در این مناطق به ترتیب ۳۳/۷ و ۹۸/۴ میلی گرم بر کیلوگرم پیشنهاد می شود.

کلیدواژه ها:

آهن ، سطح بحرانی ، ذرت ، DTPA و AB-DTPA