اثربخشی درمان شناختی-رفتاری بر بی خوابی، خودمراقبتی و بهزیستی روان شناختی بیماران مبتلاء به دیابت: یک مطالعه مروری نظام مند

چکیده زمینه و هدف: دیابت یکی از بیماری های مزمن و گسترده در سراسر جهان است که نه تنها بر سلامت جسمی، بلکه بر ابعاد مختلف روان شناختی بیماران نیز تاثیر می گذارد. پژوهش مروری حاضر با هدف تعیین اثربخشی درمان شناختی-رفتاری بر بی خوابی، خودمراقبتی، و بهزیستی روان شناختی  بیماران مبتلاء به دیابت انجام شد. مواد و روش ها: از طریق مطالعه مروری نظام مند، تمامی مقالات منتخب با توجه به کلمات کلیدی تخصصی در پایگاه های اطلاعاتی خارجی طی سال های ۲۰۱۰ (از ماه آگوست) تا ۲۰۲۴ (تا ماه فوریه) و اطلاعات مورد نظر جهت دست یابی  به هدف پژوهش، توسط نویسندگان پژوهش ارزیابی شد. تعداد ۹۱۷ مقاله انگلیسی بررسی شدند و پس از ارزیابی کیفیت با استفاده از الگوی پریزما، ۲۲ مقاله منتخب مورد بررسی قرار گرفتند. یافته ها: نتایج نشان داد درمان شناختی-رفتاری در بهبود جنبه های مختلف دیابت، از جمله کنترل قند خون، رفتارهای خودمراقبتی، کاهش افسردگی و اضطراب، و ارتقاء بهزیستی روان شناختی موثر است. مداخلات دیجیتال و گروهی، به ویژه در مدیریت بی خوابی و کاهش استرس تاثیرات مثبتی داشتند. این روش ها برای افراد مبتلا به دیابت و بیماری های همراه، مانند درد مزمن یا مشکلات خواب، در بهبود کیفیت زندگی، سلامت روان و دست یابی  به اهداف متابولیک موثر بودند. همچنین، آموزش مربیان و ارائه مداخلات در مناطق کم برخوردار به عنوان راهبردهای موثر مطرح شدند. نتیجه گیری: درمان شناختی-رفتاری به بهبود جنبه های روان شناختی و جسمانی بیماران دیابتی کمک کرده، علائم افسردگی و اضطراب را کاهش، کیفیت خواب را بهبود و رفتارهای خودمراقبتی را ارتقاء می دهد. این درمان می تواند در دست یابی  به اهداف متابولیک و بهبود کیفیت زندگی بیماران کمک کند. واژه های کلیدی: دیابت، درمان شناختی-رفتاری، بی خوابی، خودمراقبتی، بهزیستی روان شناختی

کلیدواژه ها:

Diabetes ، Cognitive-behavioral therapy ، Insomnia ، Self-care ، Psychological well-being ، دیابت ، درمان شناختی-رفتاری ، بی خوابی ، خودمراقبتی ، بهزیستی روان شناختی ​​​​​​​