آبشخورهای شیعی تجربه های عرفانی سیدحیدر آملی از منظر برساخت گرایی

سید حیدر آملی، عارف سده هشتم هجری برخی از تجربه های عرفانی خویش را در کتاب نص النصوص فی شرح الفصوص گزارش کرده است. وی در این تجربه ها می بیند که اسامی پیامبر(ص) و امامان(ع) با نورهای رنگارنگ در آسمان نوشته شده است. پرسش مهم این است که چرا تجربه های او بدین صورت شکل گرفته و توصیف شده اند. از منظر برساخت گرایی، تجربه های هر کسی و ازجمله تجربه های عارف زمینه مندند و توسط چارچوب های مفهومی دینی و اجتماعی او برساخته می شوند. مقاله حاضر از چشم اندازی برساخت گرایانه با بررسی توصیفی تحلیلی روایات مذهب تشیع در بستر تاریخی اجتماعی شان به دنبال یافتن پاسخ برای این پرسش است. بررسی های ما نشان می دهد که بین تجربه های سید حیدر و بخشی از روایات شیعه درباره «خلقت نوری پیامبر(ص) و ائمه(ع)»، «جایگاه آن ها در عرش» و «نوشته بودن نام های ایشان بر عرش» هم پوشانی وجود دارد. از نگاه برساخت گرایانه این مقاله، تجربه های سید حیدر آملی زمینه مند هستند. این تجربه ها خالص و برآمده از حال عرفانی خاص او بدون زمینه مفهومی خلق نشده اند؛ بلکه محصول روابط بینامتنی با روایات تشیع در احادیث، هنر و تفاسیر پیشین اند و توسط چارچوب مفهومی این روایات برساخته شده اند.

کلیدواژه ها:

تجربه عرفانی ، سید حیدر آملی ، برساخت گرایی ، حدیث شیعی و عرفان