مدل های ذهنی و تجربه کاربری در برنامه های کتابخوان الکترونیکی

هدف: هدف از انجام این پژوهش، بررسی مدل ­های ذهنی کاربران در تعامل با برنامه ­های کتاب خوان الکترونیکی است.روش : پژوهش حاضر ازلحاظ هدف کاربردی است و با رویکرد کیفی انجام گرفت. جامعه پژوهش شامل کاربران برنامه ­های کتاب خوان الکترونیکی داخلی است که با روش نمونه ­گیری گلوله برفی انتخاب شدند. در این پژوهش از طریق مشاهده اکتشافی کاربران برنامه ­های کتاب خوان الکترونیکی داخلی و با بهره­ گیری از پروتکل بلنداندیشی (نظریه بیان شفاهی) و با استفاده از نرم ­افزار ضبط صفحه فست­استون، داده ­ها گردآوری شد. برای تحلیل داده های کیفی از تحلیل محتوا و کدگذاری و از نرم افزار Maxqda (نسخه ۲۲) استفاده شد.یافته­ ها: یافته­ های پژوهش حاضر نشان داد بیشترین تراکنش و فعالیت کاربران با برنامه­ های کتاب خوان الکترونیکی در خصوص مقوله­ های فرعی «محتوا» (۱۲۳ مورد) و «جنبه های تعاملی و بازخورد» (۱۰۳ مورد) و کم­ترین آن­ها مربوط به مقوله­ های فرعی «تنظیمات ظاهری» (۴۴ مورد)، «دسترسی» (۴۶ مورد) و «پشتیبانی و مسائل فنی» (۵۰ مورد) است. از آنجاکه شرکت­ کنندگان در پژوهش به هنگام بیان مدل ذهنی خود در تعامل با رابط کاربر برنامه ­های کتاب خوان الکترونیکی آزاد بودند و اجازه داشتند هر آنچه در ذهن­ آن ها می­گذرد را با صدای بلند بیان کنند، در اغلب موارد به هنگام بیان شیوه تراکنش و فعالیت با برنامه ­های کتاب خوان، راهکار و یا نظر پیشنهادی خود را برای بهبود برقراری ارتباط اظهار می­کردند. به عبارت دیگر، کاربران برنامه های کتاب خوان الکترونیکی، به عنوان افرادی که به طور مستقیم با این ابزارها تعامل دارند، نظرات و پیشنهادهای ارزشمندی را ارائه دادند. این پیشنهادها شامل بهبودهای فنی، ویژگی های جدید، و یا تغییرات در طراحی رابط کاربری بودند. در این پژوهش، پیشنهادها به عنوان مقوله کلی در نظر گرفته که در ۸ مقوله فرعی تعیین شده (با ۴۹ کد) گنجانده شدند. این پیشنهادها می تواند راهگشای توسعه دهندگان در راستای ارتقاء تجربه کاربری و افزایش رضایت کاربران باشد. بیشترین راهکار پیشنهادی کاربران در رابطه با بهبود عملکرد برنامه ­های کتاب خوان الکترونیکی به ترتیب در مقوله فرعی «محتوا» (۱۶ مورد)، دسترسی (۱۱ مورد)، تعامل (۱۰ مورد) و کم­ترین آن­ها مربوط به مقوله فرعی «جستجو» و «تنظیمات ظاهری» (هر یک با ۱ مورد) بود.بحث و نتیجه­ گیری: تاکید بیشتر کاربران بر جنبه های تعاملی و محتوایی برنامه ها می تواند ناشی از تغییرات فرهنگی و نیازهای جدید کاربران باشد که به دنبال ایجاد ارتباطات اجتماعی و به اشتراک گذاری تجربیات خود هستند. پژوهش حاضر می تواند به توسعه دهندگان برنامه های کتاب خوان الکترونیکی کمک کند تا با درک بهتر نیازها و انتظارات کاربران، ویژگی هایی را طراحی کنند که بر تعاملات اجتماعی تمرکز داشته باشد.اصالت: گرچه استفاده از کتاب خوان های الکترونیکی­ در ایران هنوز به عنوان شیوه­ای مرسوم در خواندن تلقی نمی­شود، اما رشد شتابان فناوری این نوید را می­دهد که در آینده­ای نه چندان دور شاهد گسترش بیشتر استفاده از آن باشیم. با این توصیف ارزش و اصالت این پژوهش در آن است که استفاده از مدل­ های ذهنی کاربران با توجه به ویژگی ­ها، و نحوه­ مواجهه­ کاربران در تعامل با بر­نامه ­های کتاب خوان الکترونیکی می­تواند در مقایسه با سایر مدل­های تعاملی الگوی معتبر و مستندتری از خواسته ­های کاربران در اختیار طراحان و تولیدکنندگان قرار دهد.

کلیدواژه ها:

برنامه های کتابخوان الکترونیکی ، تجربه کاربری ، رابط کاربری ، مدل های ذهنی