بررسی تاثیر آموزش خلاقانه زبان و ادبیات فارسی بر تقویت مهارت های زبانی و انگیزش تحصیلی دانش آموزان دبیرستانی استان خراسان رضوی

هدف از پژوهش حاضر، بررسی تاثیر آموزش خلاقانه زبان و ادبیات فارسی بر تقویت مهارت های زبانی (شامل گوش دادن، سخن گفتن، خواندن و نوشتن) و افزایش انگیزش تحصیلی دانش آموزان دبیرستانی در استان خراسان رضوی است. با توجه به نقش حیاتی زبان و ادبیات فارسی در ارتقاء توانمندی های ارتباطی و شناختی دانش آموزان، ضرورت بازنگری در شیوه های سنتی آموزش و بهره گیری از روش های نوآورانه و خلاقانه بیش از پیش احساس می شود.این مطالعه از نوع کاربردی و با رویکرد نیمه آزمایشی انجام شده است. جامعه آماری شامل کلیه دانش آموزان دبیرستانی پایه دهم و یازدهم شهر مشهد و چند شهرستان منتخب استان خراسان رضوی در سال تحصیلی ۱۴۰۴–۱۴۰۳ بود. نمونه ای به حجم ۱۲۰ نفر (۶۰ نفر گروه آزمایش، ۶۰ نفر گروه کنترل) به روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها شامل پرسش نامه استاندارد مهارت های زبانی، پرسش نامه انگیزش تحصیلی و آزمون های عملکردی در مهارت های زبانی بود. گروه آزمایش به مدت ۸ هفته تحت آموزش خلاقانه با استفاده از تکنیک هایی همچون داستان گویی تعاملی، بازی های زبانی، نمایش خلاق، نگارش آزاد و تحلیل انتقادی متون ادبی قرار گرفت؛ در حالی که گروه کنترل آموزش معمول مبتنی بر کتاب درسی را دریافت کرد. یافته های حاصل از تحلیل کوواریانس (ANCOVA) نشان داد که آموزش خلاقانه تاثیر معناداری بر بهبود هر چهار مهارت زبانی دانش آموزان داشته و میانگین نمرات گروه آزمایش به طور معناداری بالاتر از گروه کنترل بود. همچنین، انگیزش تحصیلی دانش آموزان گروه آزمایش پس از دوره آموزش افزایش چشمگیری نشان داد. این نتایج نشان دهنده کارایی روش های خلاقانه در آموزش زبان و ادبیات فارسی است و ضرورت به کارگیری چنین رویکردهایی را در برنامه ریزی درسی و تربیت معلم مورد تاکید قرار می دهد.در نهایت، پیشنهاد می شود سیاست گذاران آموزشی، معلمان و برنامه ریزان درسی با بازنگری در شیوه های تدریس سنتی، به سمت رویکردهای نوین و خلاقانه گام بردارند تا از طریق تقویت مهارت های زبانی، به افزایش مشارکت، انگیزش و موفقیت تحصیلی دانش آموزان دست یابند.

کلیدواژه ها:

آموزش خلاقانه ، زبان و ادبیات فارسی ، مهارت های زبانی ، انگیزش تحصیلی ، دانش آموزان دبیرستانی ، خراسان رضوی ، نوآوری آموزشی ، روش های فعال یاددهی–یادگیری.