بررسی اثرات به کارگیری منابع مختلف انرژی بر شاخص های محیط زیستی فرآیند تولید روغن خوراکی

روغن­های خوراکی یکی از مواد غذایی مهم در زنجیره تغذیه انسان­ها بوده و با توجه به افزایش روزافزون جمعیت، نیاز به این ماده غذایی افزایش یافته است. افزایش ظرفیت در زنجیره تولید روغن­های خوراکی در کارخانه­های روغن­کشی، نیازمند مصرف بالای منابع انرژی تجدیدناپذیر بوده و این امر به تولید آلاینده­های بیشتر و اثرات سوء زیست محیطی منجر می شود. در مطالعه حاضر، اثرات زیست محیطی فرآیند تولید روغن از دانه­های کلزا در دو کارخانه بهپاک بهشهر (فرآیند تولید روغن کشی) و غنچه ساری (فرآیند تصفیه و بسته بندی) در استان مازندران با سناریوهای مختلف تامین انرژی (استفاده از انرژی­های تجدیدناپذیر، انرژی خورشیدی فتوولتاییک و انرژی تولیدی از پسماندهای کلزا با فناوری گازی­سازی) بررسی شد. فرآیند طراحی سامانه خورشیدی فتوولتاییک برای تامین انرژی کارخانه­ها در نرم افزار Homer و تولید انرژی از پسماندهای کلزا در سامانه­ گازی سازی در نرم افزار متلب شبیه سازی شدند. همچنین داده­های مورد نیاز در این پژوهش با استفاده از پرسش نامه و مصاحبه حضوری با مهندسان این دو کارخانه به دست آمد. ارزیابی اثرات زیست محیطی به ازای واحد کارکردی ۱۰۰۰ کیلوگرم روغن کلزا بسته­بندی شده و با استفاده از مدل ReCiPe ۲۰۱۶ موجود در نرم افزار سیماپرو (SimaPro) انجام و نتایج ارزیابی در سه گروه آسیب به سلامت انسان، کیفیت بوم نظام و منابع ارائه شد. نتایج به دست آمده نشان داد که استفاده از پسماندهای کلزا به عنوان تامین ۱۰۰ درصد انرژی می­تواند منبع قابل اعتمادی برای کارخانه­های روغن کشی باشد، اما در عین حال، منبع انرژی خورشیدی تنها قادر به تامین حدود ۵۰ درصد (با توجه به شرایط اقلیمی و اقتصادی) از انرژی مورد نیاز کارخانه می باشد. همچنین نتایج نشان داد که بالاترین و پایین­ترین اثرات زیست محیطی به ترتیب در شرایط استفاده از انرژی­های تجدیدناپذیر و به کارگیری فناوری گازی سازی به میزان ۲۹/۶۹ و ۴۵/۱۳ Pt به دست آمد. همچنین در هر سه سناریو، تامین انرژی رده خسارت به سلامتی انسان بالاترین میزان آسیب را در مقایسه با دو رده خسارت دیگر (بوم نظام و منابع) به خود اختصاص داد.

کلیدواژه ها:

انرژی تجدیدناپذیر ، روغنکشی ، فتوولتاییک ، گازی سازی