تأثیرات زیست محیطی بحران خشکسالی و مدیریت در زمان بحران

هدف از این مقاله ارائه الگوی مدیتی به تأسی از تجربیات گذتشه و بهره گیری از اطلاعات سایر کشورها جهت دست یابی به یک مدیریت جامع و کاربردی در زمان بحران خشکسالی با نگرش بر تمامی ابعاد تأثیر گذار بحران (اثرات زیست محیطی و تأمین آب شرب روستاها و ...) در راستای توسعه پایدار می باشد. آب به عنوان یکی از بزرگرین چالشهای قرن حاضر محسوب می شود خشکسالی در دوره ای که در آن بارش نزولات جوی نسبت به میانگین دراز مدت آن کمتراست در هر حال این پدیده طبیعی در طی دوره های مختلف روی داده است ولیکن اثرات آن در سالهای اخیر به علت رشد جمعیت و افزایش مصرف مشهودتر شده است. خشکسالی دارای مجموع اثراتی نظیر طبیعی و هیدروژئولوژیکی و مرفولوژیکی و ا قتصادی و اجتماعی و بهداشتی و زیست محیطی می باد. با توجه به اهمیت و نقش مؤثر آب در اقتصاد روستاها ابعاد کشاورزی و دامی) و نگاه خاص روستائیان به مقوله آب و فرهنگ بهره برداری از ان سبب شده است که بحران خشکسالی تأثیرات ویژه ای را به دنبال داشته و راهکارهای خاص مقابله با آن را طلب نماید. به استناد تجربیات گذشته در طی دوره خشکسالی 76 تا 81 که در آن راهکارهای خاص اجرایی منطبق با مدیریت چنین بحرانی را در برداشته می توان با اتخاذ یک برنامه ریزی مدون و طراحی شده در زمان آرامش الگوی مناسب در راستای مقابله با بحران خشکسالی ارائه نمود و در نتیجه در زمان بحران بلیه خشکسالی از بروز بحران مدیریت اجتناب نمود. در این راستا میتوان چهار سیستم مدیریتی را در مورد استفاده قرار داد. الف، مدیریت مبتنی بر الگوی توسعه پایدار (طرح آزمایش سرزمین، طرحهای بالادستی مدیریت منابع آب و طرحهای مجتمع های آبرسانی و طرح شناسایی پهنه های مستعد خشکسالی در محیط GIS) ب، مدیریت مبتنی بر عرضه (شناسایی و پتانسیل یابی سفره های آب زیرزمینی و حفر چاههای عمیق و نیمه عمیق بصورت بلفعل همراه با شناسایی پهنه های مناسب از نظر منابع آبی به عنوان نواحی رزو (در راستای قانون عادلانه توزیع آب) ج، مدیریت مبتنی بر تقاضا (کاهش تلفات آب و حفظ و ارتقاء کیفیت آب، بهبود فرهنگ صرفه جویی و بازیافت مناسب از پسآبها در این نوع مدیریت مورد توجه قرار می گیرد) که طرحهای نظیر حفاظت و تعیین حریم بهداشتی چاهها و طرحهای نظام بهره برداری منابع آبی و طرحهای اصلاح شبکه آبرسانی و تصفیه و دفع بهداشتی فاضلاب از مهمترین ارکان این نوع مدیریت می باشد. د، مدیریت تلفیقی (در این نوع مدیریت بر برنامه ریزی نسبت به تأمین آب همراه با نحوه صحیح بهره برداری کمی و کیفی تأکید دارد و تناسبی بین عرضه و تقاضا بوجود می آورد.

کلیدواژه ها:

خشکسالی ، GIS ، توسعه پایدار ، مدیریت بحران