خوانش بیش متنی قالی های نسخه برداری شده ایران از قالی تصویری هندو-مغول

تولیدات هنری اقتباس شده از حوزه های مختلف می توانند آفرینش آثار نوین، پیوستگی فرهنگی و فنی هنرها را تضمین نمایند. نظام های بصری حاکم بر منبع الهام اصلی در مسیر اقتباس های متوالی تحولاتی را در خود می پذیرند. شناسایی و برشمردن مولفه های اصلی در اثر مورد اقتباس و سیر تحول آن در زمینه های مختلف هنری می تواند بر تبیین اصالت و بومی گرایی آثار مرجع و خلاقیت و نوآوری تولیدات جدید تاکید نماید. هدف از این نوشتار درک چگونگی برگرفتگی دو قالی ایران از قالی تصویری هند مبتنی بر روش بیش متنیت ژرار ژنت و گونه شناسی روابط است. در همین راستا به این پرسش ها پاسخ می دهد: سه قالی منتخب در این پژوهش تحت تاثیر چه مولفه هایی با یکدیگر مرتبط می گردند؟ قالی های تصویری ایرانی مورد مطالعه از کدام روابط بیش متنی نسبت به الگوی هندی برخوردار هستند؟ م طالعه پیش رو به روش توصیفی- تطبیقی مبتنی بر جمع آوری داده های کتابخانه ای (مشاهده و فیش برداری) انجام پذیرفته و تبیین و طبقه بندی یافته ها براساس تحلیل مضمون است. نتایج نشان داد که بیش متن های ایرانی به واسطه دو نسبت تراگونگی و همانگونگی مبتنی بر سه محور بصری –فرمی (نقشمایه ها)، ترکیب بندی (ساختار و جهت) و رنگ بندی نسبت به پیش متن هندی قابل ارزیابی هستند. روابط بیش متنی شناسایی شده در همانگونگی ها عمدتا از نوع فورژی (کارکرد جدی) و در تراگونگی ها مبتنی بر پارودی (کارکرد تفنن)، جایگشت (کارکرد جدی) و تراوستیسمان (کارکرد طنز) بودند. هنرمند ایرانی تحت تاثیر پیشینه غنی در هنر-صنعت قالی بافی با اقتباس از نمونه هندی و اعمال تغییرات کیفی و بصری مختلف، متونی خلاقانه را عرضه داشته که از بازنمایی صرف فاصله گرفته است.

کلیدواژه ها:

قالی تصویری ، فرشبافی هند ، فرش ایران ، بیش متنیت ژرار ژنت