تحلیل ساختاری کلان روندهای موثر در مدیریت زیرساخت های حیاتی ج.ا.ایران

زیرساخت های حیاتی به عنوان قلب تپنده جامعه، پایه های اساسی زندگی مردم را شکل می دهند و مدیریت بهینه آنها پایداری و تاب آوری خدمات اساسی را در حکمرانی کشورها تضمین می کند. در بین عوامل تاثیرگذار بر عملکرد زیرساخت های حیاتی، کلان روندها از جایگاه ویژه ای برخوردار هستند. کلان روندها، گرایش هایی در مقیاس بزرگ و دگرگون کننده هستند که پتانسیل ایجاد تغییرات بنیادین در سیستم را دارا می باشند. این پژوهش با هدف شناسایی کلان روندهای موثر در مدیریت زیرساخت های حیاتی کشور و بررسی میزان اثرگذاری و اثرپذیری آنها بر یکدیگر شکل گرفته است. پژوهش حاضر در چارچوب اهداف ترسیمی، با روش-شناسی مرکب آینده پژوهی انجام شده است. در این راستا با انجام مطالعات اسنادی و پنل خبرگی، تعداد ۲۲ متغیر از به عنوان کلان روندهای موثر در مدیریت زیرساخت های حیاتی کشور شناسایی و سپس با منطق تحلیل ساختاری، مورد تحلیل قرار گرفتند. یافته های تحلیل ماتریس اثرات متقاطع نشان می دهد که شش متغیر ازجمله متغیر «فرسودگی زیرساخت های حیاتی» در دسته-بندی بیشترین اثرگذاری و بیشترین اثرپذیری قرار دارند. این متغیرها، متغیرهای تقویت کننده نامیده می شوند که منجر به ناپایداری سیستم می شوند و می بایست در اولویت برنامه ریزی قرار گیرند. تعداد نه متغیر ازجمله متغیر «ساختاردهی و تدوین چشم انداز» در دسته بندی بیشترین اثرگذاری و کمترین اثرپذیری قرار گرفتند. این متغیرها، جزء متغیرهای محیطی و تعیین-کننده محسوب می شوند و می توانند در بهبود وضعیت سیستم، نقش محوری ایفا نمایند. چهار متغیر نیز در دسته بندی اثرگذاری و اثرپذیری تقریبا برابر قرار گرفتند و دارای اولویت کمتری نسبت به سایر عوامل شناسایی شده می باشند. در نهایت تعداد سه متغیر در دسته متغیرهایی قرار گرفتند که دارای اثرپذیری بیشتری نسبت به اثرگذاری می باشند و میزان اثرپذیری آنها به سایر عوامل وابسته است. بررسی الگوی پراکنش کلی متغیرها نیز نشان می دهد که وضعیت کلی زیرساخت های حیاتی به سمت ناپایداری میل می کند و نیاز است که توجهات بیشتری به این موضوع معطوف و اقدامات پیشگیرانه ای در دستور کار متولیان ذی ربط قرار گیرد.

کلیدواژه ها:

زیرساختهای حیاتی ، تحلیل ساختاری ، کلانروند ، تحلیل اثرات متقابل