سیاست گذاری تکنولوژی و بحران های منطقه ای دهه سوم قرن بیست و یکم

موضوع بحران‎های منطقه‎ای در شمار پرونده‎هایی است که مورد توجه دانش‎پژوهان و کنشگران قلمرو دانشی روابط بین‎الملل و مطالعات منطقه‎ای است. این امر از این جهت اهمیت دارد که بحران‎های منطقه‎ای با تسری بر محیط پیرامونی خود ممکن است بر منطقه درگیر بحران و یا نظام بین‎الملل اثرگذار باشد. بحران‎های منطقه‎ای بسته به تحولات منطقه‎ای و یا زمینه‎های بحران‎زا، در اشکال مختلفی ظهور و بروز می‎یابند. هدف پژوهش حاضر ارائه فهمی روشن از بحران‎های منطقه ای در دهه سوم از قرن بیست و یکم می باشد. از منظر نویسنده دهه سوم قرن بیست و یکم با عبور از جامعه شبکه‎ای به هوش مصنوعی که  متاثر از تحولات «فناورانه» رخ داده است، چونان ظرفی برای بحران‎های طولانی مدت، با شدت زیاد و غافل گیری بسیار بالا در مناطق مستعد بحران عمل می‎کند. پژوهش حاضر به این مسئله توجه دارد که دهه سوم قرن بیست و یکم با نشانگانی از بحران های هویتی، ساختاری و ژئوپلیتیک از سال های نظام دوقطبی متمایز می شود. بیشتر این بحران‎ها در تحولات فناورانه ریشه دارد که در سطح جهانی رخ داده است. این تحولات جدید را می‎توان در قالب ضرورت‎های «ژئواکونومی راهبردی» تحلیل کرد. چنین انگاره ای به مفهوم پیوند ابزارهای صنعتی، راهبردهای امنیت منطقه ای، فناوری نوین و بهره گیری از هوش مصنوعی اشاره دارد.  فناوری های ارتباطی و ابزارهای اطلاعاتی می تواند بر معادله قدرت و بقای سیاسی بازیگران تاثیرگذار باشد. علت اصلی شکل گیری چنین فرایندی را باید در واقعیت های «سیاست گذاری فناوری» قدرت های بزرگ و بازیگران منطقه ای دانست. توضیح آنکه فناوری در موج سوم انقلاب فناورانه، قابلیت تکثیر و گسترش دارد و این امر چالش هایی را برای قدرت های بزرگ پدید آورد. اصلی ترین چالش تکثیر قابلیت های فناورانه را باید در «تغییر موازنه قدرت»، «ظهور گروه های هویتی» و «چالش های تصاعدیابنده منطقه ای» دانست. پرسش اصلی مقاله این است که سیاست گذاری فناوری چه ویژگی هایی دارد و چه تاثیری بر بحران های منطقه ای دهه سوم قرن بیست و یکم داشته است؟ فرضیه مقاله این است که «سیاست گذاری فناورانه قرن بیست و یکم به گذار از جامعه شبکه ای به هوش مصنوعی معطوف است و این امر به ظهور نشانه های بحران تصاعدیابنده و منطقه آشوب زده منجر شده است؛ زیرا هرگونه تغییر و تحول در شکل بندی های فناورانه، زمینه تغییر در موازنه قدرت، شکل یابی هویت مقاومت و برساختگی نظم جدیدی در نظام جهانی خواهد شد. علت اصلی چنین فرایندی را باید در موضوعات و مفاهیمی از جمله تغییر موازنه قدرت، ظهور گروه های هویتی و بحران های تصاعدیابنده منطقه ای همانند جنگ اسرائیل در غزه و لبنان جست». هر یک از مولفه های یاد شده را می توان بخشی از سیاست امنیتی بازیگران منطقه ای و قدرت های بزرگ دانست که در مناطق مختلف جهان از جمله غرب آسیا در شکل‎های متفاوتی تجلی می‎یابد. ژئو اکونومی قدرت در جنوب غرب آسیا، ماهیت پیچیده و درهم تنیده ای دارد که هم فهم آن را بسیار دشوار و هم کنشگری در این وضعیت پیچیده را به مولفه‎های بسیار گره می‎زند. بحران غزه را می توان در زمره اصلی ترین چالش های امنیتی قرن بیست و یکم دانست که تابعی از ضرورت های «ژئو اکونومی راهبردی» می باشد که بسیاری از معادلات گذشته را دستخوش تغییر کرده است.

کلیدواژه ها:

سیاست گذاری فناوری ، بحران های منطقه ای ، موازنه قدرت ، فناوری اطلاعات ، انقلاب دیجیتال