پژوهشی در طرح و نقش هفت ثوب از شیروانی پوش های حرم رضوی متعلق به ضریح شاه سلطان حسین صفوی

شیروانی پوش، لفظی است که برای نوعی از روپوش های ضریح به کار می رود که صرفا سقف مضجع را می پوشاند. در این پژوهش، هدف بازیابی طرح و نقش تعدادی از شیروانی پوش های دومین ضریح مطهر رضوی مشهور به ضریح شاه سلطان حسین صفوی است. پرسش آنکه: طرح و نقش شیروانی پوش-های ضریح شاه سلطان حسین صفوی، چگونه است؟ این مقاله، با رویکرد تاریخی و شیوه توصیفی تحلیلی، با نظر به مطالعات اسنادی و میدانی شکل گرفت. نمونه گیری به شیوه هدفمند صورت پذیرفت و نتیجه مطالعه هفت مورد از شیروانی پوش های قاجاری ضریح مذکور نشان داد: طرح اندازی در دو قطعه از شیروانی پوش ها، مبتنی بر قرینه انعکاسی (آینه ای) بوده و در پنج مورد دیگر براساس تکرار نقش در سطح یا همان قرینه انتقالی (واگیره سازی) به صورت شبکه بندی قابی، محرمات یا واگیره ای ساده است. به غیر از یک مورد که فاقد نقش است (شیروانی پوش محرمات)، در بقیه موارد نقوش گیاهی در آرایه بندی، موثر هستند و فقط در یک نمونه از روپوش ها، نقش جانوری طاووس ظاهر می شود. درمجموع آنکه اصل تکرار که کمترین آن از قرینه محوری حاصل می شود تا تکرار بی شمار در سطح که واگیره سازی است، بنیانی ترین اصل تزیینی شیروانی پوش های مورد بررسی در حرم رضوی به شمار می آید که در اهم موارد از تکرار نقش گیاهی حاصل می شود.

کلیدواژه ها:

حرم رضوی ، ضریح فولادی ، ضریح شاه سلطان حسین صفوی ، شیروانی پوش ، طرح و نقش