تحلیل برساخت گرایانه سیاست هسته ای جمهوری اسلامی ایران

در این پژوهش سیاست هسته ای ایران در چارچوب نظریه سازه انگاری و مقوله محوری آن یعنی «هویت»، از زمان شکل گیری پرونده هسته ای تا توافق هسته ای، با نگاه به بروندادهای فرهنگی- هویتی ایرانیان و محیط فرهنگی- هنجاری بین المللی و نگاه و رویکرد غرب (آمریکا و اروپا) به برنامه هسته ای ایران مورد بررسی قرار گرفته است و به این سوال پاسخ داده شد: میزان و نقش هویت در برساخت سیاست های هسته ای دولت های مختلف در ایران چگونه است؟ این پژوهش با روش تعیین نمونه گیری زنجیری، با جامعه آماری تعداد ۱۲۰ نفر، مطالعه اسنادی و همچنین دیدگاه مسئولان مورد بررسی قرار گرفت. یافته های پژوهش نشان می دهد «هویت» در سیاست هسته ای دولت های مختلف در ایران، به مثابه بازیگری بنیادی ایفای نقش نموده و مقوله «شناسایی» هویت هسته ای به جای دو مقوله سیستمی کلاسیک دفاعی- امنیتی و اقتصادی، اثرگذاری بالاتری داشته است. عامل اصلی شروع و پیگیری برنامه هسته ای ایران تا رسیدن به فناوری و تکمیل تکنولوژی چرخه سوخت هسته ای در همه سطوح، از سوی ایران، عامل (نگاه و برداشت) هویتی بوده که در راستای این نگاه، دستیابی ایران به دانش و فناوری پیشرفته هسته ای به عنوان نمادی از استقلال و توانایی ایران در کسب علوم و تکنولوژی برتر جهت افزایش پرستیژ و ارتقاء جایگاه هویتی ایران در جهان اسلام و نظام بین الملل تلقی شده است. مقاومت و پایداری ایرانیان برای احقاق حقوق هسته ای شان همزمان با پیشرفت های قابل توجه کمی و کیفی، نگاه طرف مقابل را نیز به کیستی ایرانیان و چیستی برنامه هسته ای شان تا حدود زیادی تغییر داد و همه طرف های مقابل ایران را به این درک رسانده که در بحث برنامه هسته ای و پرونده هسته ای، تغییر رئیس جمهور در ایران به تغییرات در شیوه و تاکتیک های مذاکره می انجامد، اما به دگرگونی قابل توجهی در سیاست هسته ای ایرانیان منجر نمی شود.

کلیدواژه ها:

جمهوری اسلامی ایران ، سازه انگاری ، برساخت گرایی ، هویت ، انرژی هسته ای