ارزیابی نقش افکار ناکارآمد در شکل گیری اضطراب اجتماعی در دانش آموزان

اضطراب اجتماعی یکی از رایج ترین اختلالات هیجانی در میان دانش آموزان است که می تواند تاثیرات قابل توجهی بر رشد تحصیلی، روابط بین فردی و خودپنداره آنان داشته باشد. در میان عوامل متعدد موثر بر این اختلال، افکار ناکارآمد یا باورهای منفی و تحریف شده ای که فرد نسبت به خود و موقعیت های اجتماعی دارد، نقش تعیین کننده ای ایفا می کنند. افکاری مانند «اگر اشتباه کنم همه من را مسخره می کنند» یا «من ارزشی برای صحبت کردن ندارم» می توانند موجب ترس از طرد، اجتناب از تعامل و در نهایت تقویت چرخه اضطراب اجتماعی شوند. اهمیت این موضوع در آن است که دوران کودکی و نوجوانی مرحله ای حساس در شکل گیری مهارت های اجتماعی، عزت نفس و تاب آوری روانی است، و نادیده گرفتن چنین اختلالاتی می تواند مسیر رشد روانی دانش آموز را با اختلال مواجه سازد. مقاله حاضر با رویکردی تحلیلی–مروری به بررسی مفهومی، نظری و پژوهشی نقش افکار ناکارآمد در شکل گیری اضطراب اجتماعی در دانش آموزان می پردازد. مبانی نظری از جمله نظریه شناختی–رفتاری، حساسیت به طرد، فراشناختی و خودپنداره منفی، چارچوب تبیینی مقاله را تشکیل می دهند. همچنین پیشینه پژوهشی داخلی و بین المللی درباره پیوند میان افکار منفی و اضطراب اجتماعی مرور شده است. در ادامه، سازوکارهای روان شناختی مانند تفکر فاجعه آمیز، اجتناب رفتاری، توجه انتخابی و پردازش پس رویدادی تحلیل شده و پیامدهای تربیتی این اختلال در محیط مدرسه مورد بررسی قرار گرفته است. در نهایت نقش پیشگیرانه و مداخله ای معلم و محیط مدرسه در کاهش این اختلال تبیین شده و پیشنهاداتی عملی برای ارتقاء سلامت روان دانش آموزان ارائه شده است.

کلیدواژه ها:

اضطراب اجتماعی ، افکار ناکارآمد ، دانش آموزان ، شناخت درمانی ، محیط مدرسه