تحلیل نقش اغراض ثانوی گزاره های پرسشی در بیان وجوه پنهان معانی ایدئولوژیک (مطالعه موردی: رمان خانه ادریسی ها اثر علیزاده)

انواع جمله­ها به لحاظ ساختاری به سه دسته اصلی خبری، پرسشی و امری تقسیم می­شوند. هریک از این ساختارها، دارای ویژگی­های نحوی منحصربه خود هستند که در بافت گفتمانی با نقش­ها و معانی متفاوتی مرتبط می­شوند. غرض اصلی از پرسش، طلب اخبار است؛ اما گاهی برای تاثیر بیشتر کلام، به جای سایر انواع جمله (مخصوصا خبری)، از جمله پرسشی استفاده می کنند. در این پژوهش، پژوهشگر ضمن مطالعه رمان «خانه ادریسی ها»، جملات پرسشی آن را استخراج کرده، سپس به بررسی بسامد گزاره های پرسشی و کاربرد اغراض ثانوی و طبقه بندی این گزاره ها پرداخته است. بررسی انواع و بسامد هریک از اغراض ثانوی جملات پرسشی، می تواند ارزش سبک شناختی خصوصا در شناخت افکار، اندیشه ها و زوایای شخصیتی شاعران و نویسندگان داشته باشد. انواع و اغراض معانی ثانوی موجود در آثار یک نویسنده، در جامعه شناسی زبان و شناخت فرهنگ و اجتماع زمان او، راهنما و هدایت گر خوبی خواهد بود. علیزاده گاه با استفاده از گزاره پرسشی، انتقادها، باورها و نگرش خود را به مخاطبش انتقال می دهد. پربسامدترین اغراض ثانوی گزاره های پرسشی در این رمان، تحیر و تعجب، تحقیر، تضاد، ملامت، ندامت و سرزنش، تاکید، شمول حکم، هشدار، نفی و انکار، منافات و... است. لازم به ذکر است که بسیاری از مولفه های موجود در این رمان، دربردارنده و حاوی معانی ایدئولوژیک سیاسی اجتماعی هستند. ازاین رو، این گزاره ها با در نظر گرفتن چنین شرایطی موردبررسی قرار می گیرند.

کلیدواژه ها:

علم معانی ، گزاره های پرسشی ، اغراض ثانوی ، معانی ایدئولوژیک ، خانه ادریسی ها