مقایسه ی داستان سندبادنامه در کتاب سندبادنامه ی ظهیری سمرقندی باشخصیت لقمان در قرآن

چکیده کتاب سند بادنامه ی ظهیری سمرقندی، با بهره گیری از روایت های داستانی پیچیده و حکایات تو در تو، مفاهیم خرد عملی و مصلحت اندیشی دنیوی را در قالب ادبیات تعلیمی فارسی آموزش می دهد. در این اثر، سندباد به عنوان مشاوری خردمند، با تکیه بر تجربه و عقلانیت زمینی، راهبردهای مدیریت بحران های اجتماعی و سیاسی را ارائه میکند. در مقابل، لقمان در قرآن کریم (سوره لقمان) به مثابه نماد حکمت الهی، با وصایای مستقیم و موجز، مفاهیمی چون توحید، فروتنی، عدالت و مسئولیت های اخروی را به پسرش منتقل مینماید. هر دو شخصیت بر اصولی چون پرهیز از تکبر، احترام به والدین و خردورزی تاکید دارند، اما تفاوت های بنیادین در جهان بینی و روش انتقال پیام آنها آشکار است: سندبادنامه با ساختار فراداستانی و جذابیت های ادبی، بازتاب دهنده ی عقلانیت عملی و ادبیات درباری است، حال آنکه لقمان در قرآن، با بیانی خطابی و متمرکز بر رابطه ی انسان و خدا، اخلاقیات دینی محض را تبیین میکند. این مقایسه نشان میدهد که علی رغم اشتراکات اخلاقی، بستر فرهنگی-دینی (ادبیات فارسی سده های میانه در مقابل متن مقدس قرآن) و هدف گذاری متفاوت (آموزش سیاست ورزی در مقابل تربیت دینی) به شکل گیری دو گونه ی متمایز از خرد (زمینی و الهی) انجامیده است.

کلیدواژه ها:

سندبادنامه ، ظهیری سمرقندی ، لقمان ، قرآن ، حکمت ، اخلاق ، روایت داستانی ، خرد زمینی ، خرد الهی