مطالعه و بررسی چهار طاقی های انجیره و طاق سر قدح در آبدانان مرکزی استان ایلام

یکی از مهم ترین آثار باستان شناختی برجای مانده از دوره ساسانی بناهای معروف به چهار تاقی است که با اعتقادات مذهبی ارتباط دارند و در زمره معماری مذهبی بشمار می آیند. استان ایلام در بخش غربی زاگرس مرکزی واقع شده که به علت همجواری با میان رودان از اهمیت بسیاری برخوردار است. در بررسی های باستان شناسی انجام شده در روستای گنداب در بخش مرکزی آبدانان بناهایی موسوم به چهار تاقی گزارش شده که در اطراف آن قبور دوره اسلامی مشاهده می شوند. پلان آن ها عبارت است از بنای مریع شکل با پوشش گنبدی که یک در ورودی در سمت جنوب دارند و در سمت شمال دارای پنجره هستند. از آنجایی که در دوره سا سا نی چهار تاقی درکنار قبرستان ها کمتر گزارش شده است، هدف از این پژوهش معرفی و کاربرد چهار تاقی های بدست آمده در روستای گنداب معروف به چهار تاقی انجیره و چهار تاقی طاق سر قدح است. این پژوهش به روش توصیفی تحلیلی و مطالعات مردم شناسی با رویکرد اسنادی انجام شده است. پرسش های پژوهش عبارتند از ۱-آیا می توان چهار تاقی های مورد مطالعه را با در نظر گرفتن الگوی ساختاری چهارتاقی ها در زمره معماری نیایشگاهی قرار داد؟ ۲- با توجه به قرار گرفتن چهار تاقی ها در قبرستان دوره اسلامی چه کاربری می توان برای این نوع چهار تاقی در نظر گرفت؟ نتایج نشان می دهد ساختار بناهای مورد مطالعه با ساختار آتشگاه ها و چهار تاقی های نیایشگاهی استان ایلام متفاوت است و نمی توان برای آنها کاربری نیایشگاهی در نظر گرفت. بنا بر متون مذهبی زرتشتی متاخر، و بررسی های مردم شناسی کاربری چهار تاقی های مورد مطالعه ارامگاهی بوده، است. مطالعات مردم شناسی نشان می دهد جهارطاقی انجیره در روزگاران قدیم آرامگاه امانی بشمار می آمده است

کلیدواژه ها:

"چهارتاق" ، " آبدانان" ، "انجیره" ، "طاق سر قدح" ، "آتش" ، " آرامگاه"