ارزیابی اقتصادی و اکولوژیکی بهره برداری از گیاهان دارویی و تولید علوفه در مراتع ییلاقی کبودچشمه

یکی از انواع استفاده از مراتع، بهره برداری گیاهان دارویی است. دیدگاه های متفاوتی در این خصوص وجود دارد، هرچند در بیشتر موارد، بر صادرات گیاهان دارویی از سطح مراتع اصرار مضاعف می شود، در مقابل، با توجه به اهمیت گیاهان دارویی در مراتع، به عنوان ذخایر ژنتیکی و مزیت نسبی و رقابتی گیاهان دارویی بومی و انحصاری در مقایسه با گونه های دارویی غیربومی، بهره برداری آنها از مراتع توصیه نمی شود و بر توسعه سطح زیرکشت آنها در عرصه های زراعی و دیم زارهای رها شده و کم بازده، با ارقام اصلاح شده و پرمحصول تاکید می شود. تصمیم در خصوص توقف یا ادامه برداشت گیاهان دارویی از مراتع، نیازمند اطلاعات پایه است. هم اکنون، اطلاعات جامعی از شایستگی رویشگاه های مرتعی، برای بهر ه برداری از گیاهان دارویی، موجود نیست. بنابراین، عرصه های مرتعی بر مبنای شایستگی شان از حیث تولید گیاهان دارویی بهره برداری نمی شوند، یا بهره برداری ها، مطابق با اقتضائات اکولوژیکی گیاهان و بر مبنای حد مجاز بهره برداری رویشگاه انجام نمی شود. در همین رابطه، پژوهش پیش رو با هدف ارزیابی اکولوژیکی و اقتصادی بهره برداری از گیاهان دارویی و تولید علوفه در مراتع ییلاقی کبودچشمه به عنوان مراتع معرف البرز جنوبی انجام شد. بر مبنای نتایج، شایستگی مراتع منطقه ازنظر معیارهای اکولوژیکی، اقتصادی و اجتماعی، برای بهره برداری از گیاهان دارویی، کم (S۳) و ازنظر تولید علوفه برای چرای دام، مطلوب (S۱) است. این موضوع، بیانگر آن است که تمامی رویشگاه های مرتعی برای بهره برداری از گیاهان دارویی شایسته نیستند. بنابراین با رویکرد حفظ ذخایر ژنتیکی گیاهان دارویی در طبیعت با کاهش سطح برداشت و بهره برداری کنترل شده همراه با احیا در مراتع دارای ظرفیت برداشت، بهره برداری از گیاهان دارویی در تمامی رویشگاه های مرتعی توصیه نمی شود. این موضوع، باید در سیاست گذاری توجه به گیاهان دارویی، مدنظر بخش های تحقیقاتی و اجرایی قرار گیرد.

کلیدواژه ها:

استفاده چندمنظوره ، شاخص های اکولوژیکی ، اقتصادی و اجتماعی ، گیاهان دارویی ، شایستگی مرتع