بررسی دگردیسی های روایات فریدون از اوستا تا طومارهای نقالی

بررسی دگردیسی های روایات فریدون از اوستا تا طومارهای نقالیچکیدهفریدون یکی از بزرگ ترین پادشاهان پیشدادی است که در گستره­ی متون پیش و پس از اسلام و طومارها، روایات متعددی را به خود اختصاص داده است. هدف این پژوهش، بررسی توصیفی تحلیلی روایات فریدون در اوستا و متون پیش از اسلام، شاهنامه، تواریخ دوره­ی اسلامی و طومارهای نقالی است تا روشن شود که چه دگردیسی­هایی در روایات این پادشاه پیشدادی صورت گرفته است.پس از واکاوی روایات در پیوند با این داستان، این نتیجه حاصل شد که اگرچه در مواردی چون نبرد فریدون با ضحاک و تقسیم جهان بین سه پورش، هم­سویی قابل توجهی با شاهنامه دیده می­شود؛ اما تطورات و دگردیسی­هایی در این متون نسبت با شاهنامه دیده می­شود که یا نتیجه­ی آبشخور دیگرگون این روایات و یا حاصل دخل و تصرفاتی است که با دور شدن از بستر اسطوره­ای روایت، به این متون راه یافته است؛ برای نمونه این سیمرغ است که مانع کشتن ضحاک می­شود تا معاملت او به قیامت بماند یا کاوه با ضحاک طرح دوستی می­افکند و با حیله و تدبیر او را به دماوند می­برد و بنا بر دستور هوم عابد، ضحاک را در دماوند حبس و پنج طلسم بر او استوار می­کند. مورد دیگر اینکه ضحاک با کوهی که بدان بسته شده، پرواز می­کند و فریدون در شهر بهرریز(ری)، دیگربار او را درمی­یابد. ازدیگرسو این ایرج است که از سلم و تور باج می­خواهد و زمینه­ی دشمنی را فراهم می­آورد و تقسیم جهان نیز با آزمون پرتاب تیر و کمان اعمال می­شود یا برخلاف شاهنامه، برماین، وزیر سلکت است که فریدون را شیر دانش ارزانی می­کند.

کلیدواژه ها:

برمایه ، پیشااسلامی و پسااسلامی ، دگردیسی ، ضحاک ، کاوه ، فریدون ، متون