شیوه مناسب جهت اصلاح پارامترهای ژنتیکی مربوط به صفات مهم ذرت در لاین های متحمل به تنش گرما

به منظور انتخاب شیوه مناسب اصلاح پارامترهای ژنتیکی صفات ذرت، هفت لاین برگزیده متحمل به تنش گرما به همراه 42 ترکیب حاصل از تلاقی دای آلل کامل آنها، در دو تاریخ کاشت تنش و غیر تنش در قالب طرح لاتیس مربع ساده در سال 1388 در صفی آباد- دزفول مورد ارزیابی قرار گرفتند. سودمندی پائین طرح لاتیس باعث شد تا آزمایش بصورت طرح اسپلیت بلوک تجزیه واریانس شود. تجزیه مقدماتی ژنوتیپ ها نشان داد علاوه بر اختلاف بین دو محیط، تمامی ژنوتیپ ها دارای اختلافات معنی داری برای کلیه صفات مورد بررسی در سطح 1% بودند. بررسی فرضیات دای آلل (هیمن، 1954) برای تمام صفات صورت گرفت که نشان داد از بین آنها، تنها صفات قطر ساقه، طول گل تاجی، روز تا ظهور گل تاجی، روز تا ظهور گل ماده، روز تا گرده افشانی، روز تا پایان گرده افشانی، روز تا رسیدگی، وزن صد دانه، عملکرد دانه، شاخص برداشت، دوره زایشی و ASI غیرمعنی دار بودند. با صدق فرضیات هیمن تجزیه ژنتیکی فقط روی این صفات صورت پذیرفت. نتایج حاصل از تجزیه گرافیکی و رگرسیون Wr روی Vr نشان داد که صفات قطر سظاقه، طول گل تاجی، روز تا گرده افشانی، روز تا رسیدگی، وزن صد دانه، عملکرد دانه، شاخص برداشت و دوره زایشی توسط ژن هایی با اثر فوق غالبیت کنترل می شوند. در صورتی که صفات روز تا ظهور گل ماده، روز تا پایان گرده افشانی و ASI توسط ژن هایی با اثر غالبیت کنترل می شوند. بیشترین وراثت پذیری عمومی به ترتیب مربوط به عملکرد دانه، قطر ساقه، وزن صددانه، ASI، شاخص برداشت، روز تا رسیدگی، روز تا ظهور گل ماده و طول گل تاجی با 82 تا 53 درصد بود. اما به جز شاخص برداشت که با 42 درصد وراثت پذیری خصوصی نسبتاً متوسطی نشان داد بقیه صفات از وراثت پذیری پائینی برخوردار بودند. بدین ترتیب برای زودرسی و افزایش عملکرد باید از انتخاب دوره ای به منظور تجمع 5 بلوک ژنی مؤثر بر تحمل به گرما استفاده کرد.

کلیدواژه ها:

ذرت ، دای آلل ، اثرات مادری ، وراثت پذیری ، غالبیت