تحلیل سیاست های توسعه مبتنی بر حمل ونقل عمومی در کاهش پراکندگی شهری

پراکندگی شهری یکی از چالش های مهم توسعه شهرهای معاصر به ویژه در کشورهای در حال توسعه محسوب می شود که آثار زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی گسترده ای را به دنبال دارد. در سال های اخیر، سیاست های توسعه مبتنی بر حمل ونقل عمومی (Transit-Oriented Development - TOD) به عنوان راهکاری موثر برای مقابله با این پدیده معرفی شده اند. این مقاله با هدف تحلیل انتقادی سیاست های TOD و بررسی امکان سنجی اجرای آن در بافت شهرهای ایران، به مطالعه تطبیقی نمونه های بین المللی و تجربه های داخلی می پردازد. روش تحقیق مبتنی بر رویکرد توصیفی-تحلیلی و تطبیقی است و با بررسی منابع علمی منتخب و تجارب سیاست گذاری در حوزه های مختلف شهری، به ارزیابی نقاط قوت، ضعف، فرصت ها و تهدیدهای اجرای این سیاست در ایران می پردازد. نتایج تحقیق نشان می دهد که با وجود مزایای متعدد TOD در کاهش مصرف سوخت، ارتقای عدالت فضایی و کنترل پراکندگی شهری، موانعی نظیر ناهماهنگی نهادی، ضعف زیرساخت های حمل ونقل و نادیده گرفتن ویژگی های بومی، اجرای موفق آن را در ایران با چالش مواجه کرده است. در پایان، راهکارهایی نظیر تقویت نهادهای محلی، اصلاح سیاست های زمین و مسکن، و بومی سازی اصول TOD برای ارتقای کیفیت محیط شهری پیشنهاد شده است.

کلیدواژه ها:

پراکندگی شهری ، توسعه مبتنی بر حمل ونقل عمومی ، حمل ونقل پایدار ، عدالت فضایی ، بومی سازی ، شهر ایرانی