تحلیل سرمایه اجتماعی ذینفعان محلی منابع آب در راستای مدیریت مناقشات آب (منطقه مورد مطالعه: پایین دست حوزه آبخیز زاینده رود)

آب به عنوان منبع حیاتی و پیونددهنده سیستم های زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی، نقش کلیدی در توسعه پایدار و حفظ تعادل اکوسیستم ها دارد. افزایش تقاضا و رقابت برای منابع آبی، مناقشات اجتماعی را به دنبال دارد و در صورت عدم مدیریت موثر، می تواند به بحران های جدی منجر شود. در این راستا سرمایه اجتماعی به عنوان یک عنصر کلیدی در مدیریت مناقشات آبی، می تواند به بهبود روابط بین ذینفعان و افزایش کارایی در برنامه ریزی و اجرای پروژه های مرتبط با آب کمک کند. در این پژوهش سرمایه اجتماعی ذینفعان محلی آب در پایین دست حوزه آبخیز زاینده رود که به واسطه مدیریت نادرست، مناقشات آبی را تجربه می کند، با استفاده از روش تحلیل شبکه اجتماعی مورد ارزیابی قرار گرفته است. این کار بر اساس پیوندهای اعتماد و مشارکت و با استفاده از شاخص های سطح کلان شبکه (تراکم، اندازه شبکه، تمرکز، دوسویگی پیوندها، انتقال پذیری و میانگین فاصله ژئودزیک) صورت گرفته است. نتایج نشان داد میزان سرمایه اجتماعی بر اساس پیوندهای اعتماد و مشارکت در حد ضعیف و خیلی ضعیف است. هم چنین میزان نهادینه شدن روابط، پایداری و تعادل شبکه در حد ضعیف ارزیابی شد که نشان دهنده پایین بودن میزان اعتماد و مشارکت در روابط دوگانه و سه گانه می باشد. هم چنین نتایج نشان دهنده سرعت پایین گردش اعتماد و مشارکت بر اساس شاخص میانگین فاصله ژئودزیک بود. نتایج شاخص تمرکز نشان دهنده ساختار متمرکزتری در دریافت پیوند اعتماد و مشارکت نسبت به پراکنش این دو پیوند می باشد. میزان هم بستگی بین دو پیوند اعتماد و مشارکت در بین بهره برداران محلی آب بر اساس شاخص QAP در حد بالا ارزیابی شد. با توجه به نتایج به دست آمده نیاز به تقویت هر چه بیش تر سرمایه اجتماعی از طریق افزایش پیوندهای اعتماد و مشارکت در این منطقه می باشد. به دنبال افزایش سرمایه اجتماعی، مناقشات اجتماعی در بین ذینفعان محلی کاهش می یابد و در نتیجه حرکت به سمت حکمرانی خوب منابع آب تسهیل می گردد.

کلیدواژه ها:

سرمایه اجتماعی' ، ' ذینفعان محلی' ، ' مناقشات آبی' ، 'تحلیل شبکه اجتماعی' ، ' اعتماد و مشارکت