مقدمه:
توسعه پایدار را می توان تلفیق معنادار اهداف اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی با دستیابی به حداکثر رفاه و
سلامت انسان دانست، به گونه ای که به توانایی های نسل آینده برای برآوردن نیازهای شان آسیبی وارد نشود. از مهم ترین راه های برقراری
توسعه پایدار می توان به سازوکارهای حکمرانی خوب به عنوان یک عامل در ایجاد، حفظ و ارتقای
سلامت انسان ها و جوامع اشاره کرد. مطالعه حاضر با هدف ارایه تعریف جامع حکمرانی و مولفه های آن، با تمرکز بر سلامت، و ارائه مروری بر چالش ها و فرصت های حکمرانی خوب و
توسعه پایدار سلامت در بافتار بومی
ایران انجام شده است.
مواد و روش کار: مطالعه حاضر یک مطالعه مروری است. در این مطالعه، کلیه مقالات منتشرشده در Scopus و PubMed به زبان فارسی و انگلیسی بدون درنظر گرفتن محدودیت زمانی تا پایان شهریور ۱۴۰۲ مورد توجه قرار گرفتند.
یافته ها: طبق تعریف بانک جهانی، حکمرانی شامل «سنت ها و نهادهایی» است که اقتدار در یک کشور، توسط آنها برپا می شود. مشارکت، پاسخگویی، حاکمیت قانون، عدالت و برابری، شفافیت، کنترل فساد و اثربخشی و کارایی از جمله مولفه های تکرار شونده حکمرانی در الگوهای مختلف هستند.تاکنون چارچوب ها، مدل ها و مولفه های متعددی برای حکمرانی ارائه شده است. برای مطالعات حوزه نظام
سلامت الگوی پنج مولفه ای حکمرانی که اولین بار در سال ۲۰۱۸ معرفی شد و صرفا برای بررسی وضعیت حکمرانی
سلامت در کشورهای با درآمد کم و متوسط پیش بینی شده است، از پرکاربردترین الگوها است. همچنین، روند رو به بهبود در شاخص هایی نظیر نرخ مرگ و میر نوزادان، نرخ مرگ و میر کودکان زیر یک سال، نرخ مرگ و میر کودکان زیر پنج سال، نرخ مرگ و میر مادران و نیز شاخص های توسعه انسانی نشان دهنده فرصت هایی برای حکمرانی خوب در
ایران هستند. روند افزایشی مرگ و میر ناشی از تصادفات، بدتر شدن کیفیت هوا، آلودگی و فرسایش خاک، بیکاری و تورم حکمرانی خوب در کشور را با چالش هایی مواجه می کند. همچنین، نبود نظام نظارت و پایش کارآمد، کمبود شفافیت و پاسخ گویی، مشارکت ناکافی ذی نقشان مرتبط، مدیریت ضعیف تعارض منافع و فساد، هماهنگی و همکاری ضعیف بین و درون بخشی، عدم استفاده از داده های علمی و شواهد محکم در سیاست گذاری ها و کمبود فرهنگ و ارزش های حکمرانی خوب از جمله عواملی هستند که ترویج و استقرار معنادار حکمرانی خوب در نظام
سلامت ایران را با چالش مواجه ساخته اند.
نتیجه گیری: به نظر می رسد نظام
سلامت برای توفیق در پاسخ دهی به نیازها و انتظارات مردم، نیازمند اجرای اصول حکمرانی خوب است. این مطالعه پیشنهاد می دهد ضمن ایجاد محیط توانمندساز برای اجرای موثر حکمرانی خوب در راستای نیل به توسعه پایدارسلامت، مدیریت موقعیت های تعارض منافع در نظام سلامت، ایجاد شفافیت و بهره گیری از رویکرد نهادی جهت ایجاد ساختارهای اجرایی و ابزارهای لازم برای پایش و ارزشیابی این اقدامات در دستورکار سیاستگذاران قرار گیرد.
