بررسی فرم و ریخت شهرها و شهرهای اسلامی

شهر، به خصوص شهر اسلامی، از جمله بارزترین و ملموس ترین جلوه های فرهنگ بشری است که با ارائه فضاهای عینی و قابل درک، زمینه ساز حضور شهروندان در عرصه زندگی اجتماعی است. درک و شناخت ریخت و فرم سازمان فضایی شهر، سنگ زیر بنای وضعیت موجود است و تخمین دگرگونی های شهر فردا را ممکن می سازد. در شناخت ریخت و فرم سازمان فضایی و کالبدی شهر، علاوه بر بررسی عناصر کالبدی آن، نحوه ارتباط این عناصر در یک مجموعه منسجم و هدفمند مورد نظر است. این پژوهش با استفاده از روش توصیفی و مطالعه کتابخانه ای، در پی تحلیل ریخت و فرم ساختار فضایی و کالبدی شهرها و بخصوص شهرهای بعد از اسلام و پیش از آن است. بررسی ها حاکی از آن است که عناصر اصلی شکل دهنده هویت بافت تاریخی شهر اسلامی عبارتند از: ارگ، مسجد جامع، بازار، محله های مسکونی و شبکه معابر که از آن میان ارگ، مسجد جامع و بازار سه رکن اساسی شهر سنتی اسلامی را به وجود می آورند. مسجد جامع به عنوان محوری ترین عنصر کالیدی در شهر اسلامی و بازار یکی از عینی ترین نمودهای معماری و شهرسازی اسلامی است که به عنوان ستون فقرات و قلب تپنده شهر ایفای نقش میکرده است.

کلیدواژه ها:

ریخت شهر ، سازمان فضایی ، پیوستگی ، فضای عینی ، عناصر کالبدی