تاثیر کاربرد کودهای زیستی و شیمیایی و عصاره جلبک دریایی بر عملکرد، اجزای عملکرد و برخی شاخص های فیزیولوژیکی نخود زراعی دیم (رقم سعید)

مقدمه و اهداف: این پژوهش به­منظور بررسی عملکرد دانه، اجزای عملکرد، درصد پروتئین و برخی شاخص­های فیزیولوژیکی نخود زراعی (رقم سعید) تحت تاثیر کاربرد کودهای شیمیایی و زیستی و عصاره جلبک دریایی انجام شد.   مواد و روش ها: آزمایش به­صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی در سه تکرار و طی دو سال زارعی (۱۳۹۸ و ۱۳۹۹) به­صورت مزرعه­ای در شهرستان اشنویه استان آذربایجان غربی انجام شد. عامل اول کاربرد کودهای زیستی و شیمیایی شامل: شاهد (عدم کاربرد کود)، مصرف خاکی کود زیستی فسفات بارور۲، کود شیمیایی آمونیوم فسفات، ۵۰ درصد کود شیمیایی + ۵۰ درصد کود زیستی و۱۰۰  درصد کود شیمیایی + ۱۰۰ درصد کود زیستی و عامل دوم محلول­پاشی عصاره جلبک دریایی در سه سطح  شاهد، کاربرد قبل از مرحله گلدهی و کاربرد بعد از مرحله گلدهی بود. صفات مورد مطالعه شامل ارتفاع بوته، تعداد ساقه­های فرعی، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در بوته، وزن صد دانه، عملکرد دانه، محتوای کلروفیل a+b، محتوای کارتنوئید، محتوای قند محلول و درصد پروتئین دانه بود.   یافته ها: نتایج نشان داد کاربرد کودهای زیستی و شیمیایی تاثیر مثبتی بر بهبود صفات رشدی نخود داشت به­طوری که کاربرد ترکیبی کودهای زیستی و شیمیایی بیشترین افزایش را بر تعداد غلاف و تعداد دانه در هر بوته داشتند. کاربرد عصاره جلبک دریایی قبل از شروع گلدهی و یا بعد از گلدهی در مقایسه با شاهد باعث افزایش معنی­دار تعداد دانه و غلاف در بوته و وزن صد دانه شد. بیشترین عملکرد دانه در سال اول (۷/۱۳۳ گرم در مترمربع) تحت تیمار ترکیبی کودهای زیستی و شیمیایی (۵۰ :۵۰) همراه با کاربرد عصاره جلبک دریایی قبل از مرحله گلدهی و در طی سال دوم (۰/۱۴۹ گرم در مترمربع) تحت تیمار ترکیبی (۱۰۰:۱۰۰) توام با کاربرد عصاره جلبک دریایی قبل از مرحله گلدهی به­دست آمد. بیشترین محتوای قند محلول با کاربرد ترکیبی کود زیستی و کود شیمیایی در شرایط محلول­پاشی عصاره جلبک در مرحله قبل یا بعد از گلدهی به دست آمد. درصد پروتئین دانه نخود در سال اول با کاربرد جداگانه و یا ترکیبی کودهای زیستی و شیمیایی نسبت به شاهد افزایش معنی­دار نشان داد و در سال دوم با کاربرد کودهای شیمیایی و یا ترکیبی بیشترین افزایش را نشان داد. غلظت کلروفیل a+b با کاربرد عصاره جلبک دریایی بعد از مرحله گلدهی افزایش معنی­دار نشان داد و غلظت کارتنوئید در هردو سال با کاربرد ترکیبی کودهای زیستی و شیمیایی و یا کاربرد ۱۰۰ درصد کود شیمیایی همراه با محلول­پاشی عصاره جلبک دریایی بعد از گلدهی بیشترین افزایش­ها را نشان داد.   نتیجه گیری: کاربرد کودهای شیمیایی و زیستی به ویژه کاربرد ترکیبی آنها توام با محلول پاشی عصاره جلبک دریایی می تواند در افزایش عملکرد کمی و کیفی نخود در شرایط دیم موثر باشد. از سوی دیگر حذف یا کاهش مصرف نهاده­های شیمیایی و جایگزینی آنها با کودهای زیستی و محرک­های رشد مانند عصاره جلبک دریایی را می­توان گامی مهم در جهت دستیابی به اهداف کشاورزی پایدار به ویژه در شرایط دیم در نظر گرفت.

کلیدواژه ها:

وزن صددانه ، درصد پروتئین ، محتوای قند محلول ، عصاره جلبک اسپیرولینا ، تعداد غلاف در بوته ، Cicer arietinum