بررسی جایگاه تغییرات اقلیمی (به عنوان عناصر محیطی) و آموزش ادبیات و جغرافیا (عناصر قراردادی) در هویت جمعی منطقه آذربایجان

تغییرات اقلیمی پدیده ای جهانی است که نه تنها بر بسترهای طبیعی تاثیر می گذارد، بلکه پیامدهای گسترده ای بر فرهنگ، هویت اجتماعی و ساختارهای زیست محیطی جوامع محلی دارد. این مقاله با تمرکز بر منطقه آذربایجان، به بررسی پیوند میان تغییرات اقلیمی و تحولات فرهنگی-اجتماعی پرداخته و نقش آموزش جغرافیا و ادبیات را در آگاهی بخشی و پایداری فرهنگی تحلیل می کند. در این راستا، از رویکردی ترکیبی شامل تحلیل محتوای کیفی، مصاحبه با معلمان و بررسی متون آموزشی و ادبی بهره گرفته شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که آموزش جغرافیا می تواند بستری برای فهم عمیق تر اقلیم، منابع طبیعی و ارتباط انسان با محیط فراهم آورد و از این طریق، زمینه ساز تربیت دانش آموزانی آگاه و مسئول در برابر بحران های محیطی شود. همچنین، ادبیات فارسی و ترکی آذربایجانی با بازتاب فرهنگ بومی، تغییرات زیست محیطی و شیوه های زیستن در طبیعت، ابزاری ارزشمند در تبیین هویت فرهنگی و انتقال ارزش های زیست محیطی به شمار می آیند. از سوی دیگر، یافته ها حاکی از آن است که در نظام آموزشی موجود، پیوند میان علوم انسانی و مسائل اقلیمی هنوز به صورت نظام مند و هدفمند تقویت نشده است. پیشنهاد می شود معلمان ابتدایی با بهره گیری از روش های میان رشته ای، متون ادبی و محتوای جغرافیایی را به گونه ای طراحی کنند که درک دانش آموزان از پایداری فرهنگی و محیطی ارتقا یابد. همچنین، مولفان کتاب های درسی و سیاست گذاران آموزشی باید به اهمیت نقش اقلیم در ساختار فرهنگی جوامع توجه بیشتری نشان دهند.

کلیدواژه ها:

تغییرات اقلیمی ، هویت فرهنگی ، آموزش جغرافیا ، آموزش ادبیات ، آذربایجان ، پایداری فرهنگی ، محیط زیست ، تربیت زیست محیطی ، آموزش ابتدایی ، فرهنگ بومی