تحلیل گفتمان مذهبی موثر بر تزیینات کاشیکاری رواق گنبد الله وردیخان در حرم مطهر رضوی

نقش­مایه­های جانوری موجود بر تزئینات کاشی­کاری رواق گنبد الله­وردی­خان در مجموعه حرم مطهر رضوی را می­توان یکی از ارزشمند­ترین آثار به جا مانده از عصر صفوی دانست. باتوجه به وجود محظورات فقهی و کلامی که در باب تصویرگری موجودات زنده وجود داشته­است، بررسی چرایی نقش بستن نزدیک به پانصد تصویر جانوری بر کاشی­های آن بنا به عنوان آرامگاه الله­وردی­خان و یکی از مسیرهای دسترسی به مضجع مطهر رضوی را می­توان مسئله اصلی پژوهش حاضر دانست. تبیین تعامل صورت گرفته درخصوص این نقوش بازنمایانه، میان نهادهای حاکمیت و روحانیت، از باب اهمیت مسئله هنرهای تجسمی در تمدن اسلامی معاصر، مهمترین هدف پژوهش حاضر است. این پژوهش به روش توصیفی تحلیلی و براساس منابع کتابخانه­ای و همچنین مشاهدات میدانی پژوهشگران صورت گرفته­است­. در این تحقیق، پس معرفی و مطالعه نقش­مایه­های متنوع جانوری متعدد نقش­بسته بر کاشی­های رواق، نظیر انواع مرغان، قرقاول، مرغابی، طوطی، طاووس و همچنین موجودات اساطیری نظیر سیمرغ و اژدها، به بررسی مهم ترین گفتمان­های مذهبی عصر صفوی به خصوص اعتقادات مذهبی بانی آن (الله­وردی­خان گرجی) و همچنین باورهای عامیانه و دیدگاه­های فقهی نگاشته شده در کتاب­ها و رساله­های عملیه برخی از مهم ترین شخصیت­های مذهبی عصر صفوی نظیر محقق کرکی و به خصوص شیخ بهایی، پرداخته شده­است. همچنین با مطالعه روابط میان علما و شاهان صفوی، تلاش نموده، اهمیت و نقش باورهای مذهبی موثر بر تساهل صورت گرفته را تبیین ­نماید. ویژگی­های روایی و آموزشی نقش­مایه­ها و متن کتیبه­های شکل گرفته بر کاشی­ها رواق را می­توان، تاییدی بر احتمال تطبیق و تقریب گفتمان­های مذهبی متفاوت شیعی و مسیحی در ساخت و تزیین این مجموعه دانست.اهداف پژوهش:بازتعریف میزان و نحوه تعامل هنر و معماری با مذهب در طراحی و ساخت رواق گنبد الله­وردی­خان.شناخت باورهای گوناگون موثر در ساخت و تزئین این بنا.سوالات پژوهش:نحوه تعامل هنر و معماری در طراحی و ساخت در گنبد الله وردی خان چگونه است؟باورهای دینی چه تاثیراتی بر بازنمایی نقش­مایه­های ذی­روح در تزئینات رواق گنبد الله­وردی­خان داشته است؟

کلیدواژه ها:

هنر اسلامی ، تزئینات معماری ، بازنمایی موجودات زنده ، الله وردی خان ، حرم مطهر رضوی