تاثیر پیش تیمارهای زیستی بر شاخص های جوانه زنی و فیزیولوژیک گیاهچه کدوی تخم کاغذی (Cucurbita pepo var. styriaca) تحت تنش شوری

چکیده مبسوط  مقدمه: شوری از مهم ترین عوامل زیان بار در نواحی خشک و نیمه خشک جهان است که تولید گیاه را تحت تاثیر قرار می دهد. ریزجانداران می توانند نقش مهمی را در سازگاری گیاهان به شرایط تنش ایفا کنند و با تولید هورمون های تحریک کننده رشد گیاهی از قبیل سیتوکینین، اسیدجیبرلیک، اکسین، اسیدهای آمینه ویتامین های گروه B، به رشد بیشتر گیاه کمک کرده و نقش مهمی در افزایش تحمل گیاهان در شرایط نامساعد محیطی داشته باشند. مواد و روش ها: این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در سه تکرار در دانشگاه شاهد تهران اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل شوری در ۴ سطح (صفر، ۴۰، ۸۰ و ۱۲۰ میلی مولار کلرید سدیم) و پیش تیمار زیستی در هشت سطح (عدم تلقیح، تلقیح با قارچ Trichoderma harzianum سویه BI، تلقیح با کود زیستی ازتوبارور ۱، تلقیح با کود زیستی فسفاته بارور ۲، تلقیح با تلفیق قارچ و کود زیستی ازتوبارور ۱، تلقیح با تلفیق قارچ و کود زیستی فسفاته بارور ۲، تلقیح با تلفیق کودهای زیستی ازتوبارور ۱ و فسفاته بارور ۲، تلقیح با تلفیقی از قارچ و کودهای زیستی ازتوبارور ۱ و فسفاته بارور ۲) بودند. در این آزمایش شاخص های جوانه زنی، رنگیزه های گیاهی، پرولین، میزان سدیم و پتاسیم، نشاسته، کربوهیدرات، هدایت الکتریکی و پروتئین محلول گیاهچه مورد بررسی قرار گرفت. یافته ها: اثر متقابل پیش تیمار زیستی و شوری بر همه شاخص های مورد ارزیابی به جز کلروفیل b و آنتوسیانین در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود. تیمار کود زیستی فسفاته بیشترین تاثیر مثبت بر درصد جوانه زنی را با افزایش شوری داشت. در تیمار تلفیق قارچ با کود زیستی ازتوباکتر مقادیر کلروفیل a، b و کل در سطوح مختلف شوری از بقیه تیمارها بیشتر و با افزایش سطح شوری بیشتر به صورت افزایشی بود. بیشترین مقدار پتاسیم (۱۰/۴ میلی گرم در گرم وزن تر) در تیمار تلفیق قارچ با کود زیستی ازتوبارور در شوری ۴۰ میلی مولار به دست آمد و در مقایسه با شاهد در همین سطح شوری، ۰۲/۲۲ درصد افزایش نشان داد. با افزایش شوری، تیمارهای قارچ در جلوگیری از افزایش بیشتر مقدار سدیم و همچنین کود زیستی ازتوبارور در جلوگیری از کاهش بیشتر پتاسیم از موثرترین تیمارها بودند. مقدار پروتئین های محلول در تیمار تلفیق قارچ با هر دو کود زیستی در بالاترین سطح شوری، بیشترین مقدار را دارا بود (۰۹/ ۱۳ میلی گرم بر گرم وزن تر) که نسبت به شاهد در همین سطح شوری، ۳۸ درصد افزایش نشان داد. نتیجه گیری: استفاده از پیش تیمار زیستی سبب کاهش اثرات منفی شوری از طریق کاهش محتوای سدیم و افزایش پتاسیم اندام هوایی شد و همچنین باعث شد با کم شدن هدایت الکتریکی در بالاترین سطح شوری نسبت به شاهد، تاثیر مثبتی در جوانه زنی داشته باشد. جنبه های نوآوری: ۱- اثر عوامل بیوکنترل باکتریایی و قارچی بر صفات فیزیولوژیک گیاهچه کدوی تخم کاغذی تحت تنش شوری بررسی گردید. ۲- آستانه تحمل به شوری گیاه کدو از طریق افزایش پتاسیم و کاهش سدیم اندام هوایی تحت پیش تیمارهای زیستی بهبود یافت. ۳- ترکیبات اسمولیتی به وسیله استفاده از پیش تیمارهای زیستی افزایش یافت.

کلیدواژه ها:

Plant pigments ، Proline ، Carbohydrate ، Trichoderma ، پرولین ، تریکودرما ، رنگیزه های گیاهی ، کربوهیدارت