تاثیر پیش تیمار بذر با اسید سالیسیلیک بر شاخص های سبز شدن و وزن دانه گندم (Triticum aestivum) رقم پارسی در شرایط تنش کم آبی

چکیده مبسوط مقدمه: تنش کم آبی از عواملی است که بر جوانه زنی بذر اثر می گذارد. این تنش، سرعت جوانه زنی را کاهش می دهد و در تنش هایی با شدت بالا علاوه بر سرعت، درصد جوانه زنی را نیز تحت تاثیر قرار می دهند. پیش تیمار بذر از طریق تغییر دادن فعالیت های متابولیک پیش از ظهور ریشه چه موجب بهبود جوانه زنی می شود. این مطالعه به منظور ارزیابی تاثیر پیش تیمار با اسید سالیسیلیک بر شاخص های سبز شدن و وزن دانه گندم تحت تنش کم آبی انجام گرفت. مواد و روش ها: این مطالعه به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در گلخانه دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه محقق اردبیلی با سه تکرار انجام گرفت. عامل اول شامل غلظت های مختلف اسید سالیسیلیک (صفر (شاهد)، ۱ و ۲ میلی مولار) و تنش کم آبی (۲۵، ۴۵، ۶۵ و ۸۵ درصد ظرفیت زراعی) بود. یافته ها: بر اساس نتایج، شاخص های سبز شدن (درصد، سرعت و یکنواختی سبز شدن، زمان لازم برای ۱۰، ۵۰ و ۹۰ درصد سبز شدن) در سطح احتمال خطای ۱ درصد تحت تاثیر تنش کم آبی قرار گرفتند. اثر اسید سالیسیلیک نیز بر شاخص های سبز شدن معنی دار شد. اثر متقابل تنش در اسید سالیسیلیک در سطح احتمال خطای ۱ درصد بر یکنواختی سبز شدن و در سطح احتمال خطای ۵ درصد بر زمان لازم برای ۹۰ درصد سبز شدن تاثیرگذار بود. روند تغییرات ارتفاع بوته و میزان سنبله دهی نیز در اثر تنش کم آبی کندتر شده به طوری که هم شیب تغییرات و هم ارتفاع و درصد سنبله دهی نهایی در اثر تنش کم آبی کاهش (۲۲ و ۷ درصدی) یافت. پیش تیمار بذر با اسید سالیسیلیک در غلظت ۲ میلی مولار نیز بیشترین تاثیر را بر این دو صفت داشته و موجب کاهش شیب تغییرات آن ها (۱۷ و ۱۳ درصد) و افزایش مقدار نهایی آن ها (۳۴ و ۱۰ درصد) نیز گردید. وزن خشک بوته در سطح احتمال خطای ۵ درصد تحت تاثیر برهم کنش تنش کم آبی و اسید سالیسیلیک قرار گرفتند. ارتفاع نهایی و وزن دانه دانه تحت تاثیر تنش کم آبی و اسید سالیسیلیک قرار گرفت. بالاترین وزن دانه دانه از ظرفیت زراعی ۸۵ و ۶۵ درصد با میانگین های ۷۹/۰ و ۷۵/۰ گرم در بوته مشاهده شد که با یکدیگر اختلاف معنی دار نداشتند. بالاترین وزن دانه ۷۲/۰ گرم در بوته در اثر کاربرد اسید سالیسیلیک نیز از غلظت ۲ میلی مولار بدست آمد که در مقایسه با شاهد ۲۵۰ درصد افزایش یافت. نتیجه گیری: به طوری کلی مشاهده شد که تنش کم آبی موجب کاهش شدید در سرعت و درصد سبز شدن گندم شده و رشد گیاه نیز به شدت در این شرایط کاهش یافته که در نهایت میزان تولید نیز به شدت کاهش یافت. کاربرد اسید سالیسیلیک به عنوان پیش تیمار بذر موجب بهبود شاخص های سبز شدن و رشد و وزن دانه گندم شده به طوری که در غلظت ۲ میلی مولار بالاترین وزن دانه را به خود اختصاص داده و می تواند به عنوان تیمار بهبود دهنده شناخته شود. جنبه های نوآوری: واکنش مراحل مختلف رشد گیاه گندم به تنش کم آبی با استفاده از رابطه های غیره خطی کمی سازی شد. ارتباط سبز شدن و وزن دانه گندم در شرایط تنش کم آبی و پیش تیمار با اسید سالیسیلیک بررسی گردید.

کلیدواژه ها:

Drought stress ، Emergency rate ، Regression model ، PGRs ، Wheat ، تنش خشکی ، سرعت سبز شدن ، گندم ، مدل رگرسیونی ، هورمون گیاهی