تاثیر میدان مغناطیسی بر جوانه زنی دان سیاه (Guizotia abyssinica) تحت تنش خشکی

چکیده مبسوط مقدمه: دان سیاه با نام علمی Guizotia abyssinica (L.F) Cass متعلق به خانواده کاسنی (Asteraceae) می باشد. بذر دان سیاه دارای ۷۵-۵۰ درصد روغن است که از آن در درمان روماتیسم، سوختگی و جانشینی برای روغن زیتون و از کنجاله آن در تعلیف دام استفاده می شود. بحران های محیطی که به وسیله سیستم های زنده دریافت می شوند، تنش تلقی می گردند. تنش خشکی از جمله تنش های غیر زیستی می باشد که میزان کاهش عملکرد ناشی از آن، بیش از سایر تنش ها گزارش شده است. از آنجا که نمو گیاه از جوانه زنی شروع می شود و برای ادامه حیات، باید بذرها جوانه بزنند تا بتوانند خود را با شرایط محیطی سازگار نمایند و در خاک مستقر گردند، موفقیت گذراندن مرحله جوانه زنی نقش مهمی در مراحل دیگر استقرار در گیاه خواهد داشت. تحقیقات مختلف تاثیر مثبت میدان مغناطیسی بر افزایش صفات جوانه زنی را نشان داده است. در این راستا اعمال میدان مغناطیسی قبل از کاشت روشی امن و ارزان برای افزایش جوانه زنی و رشد گیاهچه می باشد. از آنجاییکه پرایمینگ بذر برای پاسخگویی سریعتر و قویتر به تنش خشکی مفید بوده و در بین انواع پرایمینگ، پرایمینگ فیزیکی از نظر اکولوژیکی و عدم تاثیر منفی بر محیط زیست دارای اهمیت خاصی است. مواد و روش ها: به منظور بررسی اثر پیش تیمار فیزیکی بذر و تنش خشکی بر ویژگی های جوانه زنی بذر دان سیاه، آزمایشی بصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در سه تکرار در آزمایشگاه تحقیقاتی علوم و تکنولوژی بذر دانشگاه شهرکرد انجام شد. شدت های مختلف میدان مغناطیسی در پنج سطح شامل (صفر، ۵۰، ۱۰۰، ۱۵۰ و ۲۰۰ میلی تسلا (در مدت زمان ۵ دقیقه)) بعنوان عامل اول و تنش خشکی در ۵ سطح (صفر، ۴-، ۵-، ۶- و ۷- بار توسط پلی اتیلن گلایکول ۶۰۰۰) بعنوان عامل دوم در نظر گرفته شد. یافته ها: نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد که تاثیر تنش خشکی، شدت میدان مغناطیسی و بر هم کنش آن ها بر تمامی صفات مورد بررسی معنی دار شد. بیشترین درصد و سرعت جوانه زنی و کمترین T۱۰ و T۵۰ در شدت میدان ۵۰ میلی تسلا تحت شرایط بدون تنش مشاهده شد. کمترین شاخص جوانه زنی در شرایط بدون تنش و بیشترین طول و وزن خشک ساقه چه در شرایط بدون تیمار و بیشترین وزن تر ریشه چه و ساقه چه در شدت میدان ۲۰۰ میلی تسلا تحت شرایط بدون تنش حاصل شد. بیشترین طول و وزن خشک ریشه چه به ترتیب در شدت میدان های ۵۰ و ۱۰۰ میلی تسلا در شرایط بدون تنش خشکی مشاهده شد. نتیجه گیری: بذر هایی که از یک میدان مغناطیسی عبور داده می شوند، دچار تورم شده و احتمالا در نتیجه فعالیت هورمون اکسین در این بذرها افزایش می یابد. همچنین میزان تنفس در آنها افزایش یافته و دارای انرژی و فعالیت زیادتری شده که نتیجه آن جوانه زنی سریع و یکنواخت تر و ایجاد گیاهان مقاوم به تنش ها است. در تحقیق حاضر اگرچه با افزایش شدت تنش خشکی تاثیرات منفی بر خصوصیات جوانه زنی مشاهده شد اما میدان مغناطیسی تحت این شرایط سبب بهبود برخی خصوصیات جوانه زنی گردید. بطور کلی برای بهبود جوانه زنی و تخفیف شرایط تنش خشکی برای پتانسیل های صفر، ۵- و ۷- بار شدت میدان ۵۰ میلی تسلا و برای پتانسیل های ۴- و ۶- بار تنش خشکی شدت میدان ۱۵۰ میلی تسلا پیشنهاد می شود. جنبه های نوآوری: اثر میدان مغناطیسی بر جوانه زنی بذر چند منظوره گیاه دان سیاه. اثر تنش خشکی بر جوانه زنی بذر چند منظوره گیاه دان سیاه با توجه به موقعیت ایران در کمربند خشک. تاثیر مثبت میدان مغناطیسی بر جوانه زنی بذر دان سیاه برای بهبود اثرات منفی تنش خشکی.

کلیدواژه ها:

Germination percentage ، Magnate ، Osmotic stress ، Physical priming ، تنش اسمزی ، مغناطیس ، درصد جوانه زنی ، پرایمینگ فیزیکی