ارزیابی اثر دماهای بالا و عمق دفن بر سرنوشت بذر گونه های مختلف علف هرز تاج خروس (Amaranthus sp.)

چکیده مبسوط مقدمه: گونه های مختلف جنس تاج خروس از مهمترین علف های هرز خسارت زا در کل جهان به شمار می آیند. با توجه به اهمیت مطالعه تاثیر عوامل مدیریتی بر پویایی بذر گونه های مختلف علف های هرز، این آزمایش با هدف بررسی تاثیر عمق دفن و درجه حرارت بالا بر پویایی بذر گونه های متداول تاج خروس در استان گلستان شامل تاج خروس سفید (A. albus)، تاج خروس خوابیده (A. belitoides)، تاج خروس هیبرید (A. chlorostachys)، تاج خروس ریشه قرمز (A. retrofelexus) و تاج خروس سبز (A. viridis) انجام شد. مواد و روش ها: این تحقیق روی پنج گونه تاج خروس سفید، تاج خروس خوابیده، تاج خروس هیبرید، تاج خروس ریشه قرمز و تاج خروس سبز در شرایط آزمایشگاه و گلخانه دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان انجام شد. در آزمایش اول سبز شدن بذر گونه های مختلف تاج خروس در هشت عمق کاشت شامل صفر، ۱، ۲، ۳، ۴، ۵، ۷ و ۱۰ سانتی متر کاشته شدند. در آزمایش دوم بذرها به مدت ۵، ۱۰ و ۱۵ دقیقه در معرض دماهای ۵۰، ۶۰، ۷۰، ۸۰، ۹۰، ۱۰۰ و ۱۱۰ درجه سلسیوس قرار گرفتند. یافته ها: همه بذرهای تاج خروس خوابیده و تاج خروس سبز درلایه سطحی خاک سبز شدند؛ اما در تاج خروس سفید، ریشه قرمز و هیبرید به ترتیب ۹۳، ۸۳ و ۳ درصد بذرها در سطح خاک سبز شدند. با افزایش عمق دفن به یک سانتی متر، درصد سبز شدن، بذرهای گونه های مختلف تاج خروس، به میزان قابل توجهی کاهش یافت و از عمق ۲ سانتی متر به بعد، درصد سبز شدن بسیار اندک بود. آزمون جوانه زنی انجام شده روی بذرهای بازیافت شده نشان داد که با توجه به نوع گونه و عمق دفن، صفر تا ۱۶ درصد از بذرها قادر به جوانه زنی در محیط پتری بودند و قسمت عمده بذرهای جوانه نزده نیز سالم بودند. در همه گونه ها به جز تاج خروس هیبرید، دماهای بالا سبب کاهش درصد جوانه زنی شد. نتیجه گیری: با توجه به کاهش درصد سبزشدن گونه های مختلف تاج خروس از عمق بیشتر از یک سانتی­متری خاک، استفاده از روش های خاک ورزی حفاظتی و متداول می تواند در کاهش آلودگی مزارع به این علف های هرز موثر باشد. به همچنین نظر می رسد دماهای بالا، اگر چه باعث کاهش آلودگی مزارع به علف هرز می شوند، اما تاثیر قابل توجهی در تخلیه بانک بذر آن ها ندارند. جنبه های نوآوری: ۱- پویایی بذر گونه های مختلف تاج خروس تحت تاثیر عمق دفن و دمای بالا قرار گرفت. ۲-  دفن عمیق بذرهای گونه های مختلف تاج خروس سبب پایداری بذر آنها در بانک بذر خاک می شود.

کلیدواژه ها:

Amaranthus ، Emergence ، Germination percentage ، Management factors ، Persistence ، Seed bank ، بانک بذر ، پایداری ، تاج خروس ، درصد جوانه زنی ، سبز شدن ، عوامل مدیریتی