ارزیابی صدمات مکانیکی وارده به نخود ناشی از سقوط آزاد تحت آزمون های هدایت الکتریکی و پیری زودرس

چکیده مبسوط مقدمه: بذر محصولات کشاورزی از لحظه برداشت تا زمان انتقال به انبار بطور دایم در معرض نیروهای ضربه ای ماشین ها قرار می گیرد. طراحی و عملکرد نامناسب ماشین های مورد استفاده در هر یک از این مراحل می تواند باعث آسیب مکانیکی بذرها شود. آسیب های مکانیکی ناشی از سقوط آزاد بر بذر محصولات کشاورزی که در مراحل مختلف برداشت، حمل و نقل و سایر فرایندها رخ می دهد، باعث کاهش کیفیت آنها و افزایش ضایعات بذری می شود. این مطالعه با هدف ارزیابی میزان صدمات مکانیکی وارده به بذر نخود در اثر ضربه ناشی از سقوط آزاد انجام شد.  مواد و روش ها: آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در سه تکرار انجام شد. فاکتورها شامل ارتفاع سقوط بذر (۳، ۶، ۹ و ۱۲ متر)، جنس سطح برخورد (سیمان، چوب، فلز (آهن) و بذر با بذر) و رطوبت بذر (۱۰، ۱۵، ۲۰ و ۲۵ درصد) بودند. صفات مورد بررسی یا میزان صدمات وارده به بذرها که شامل اندازه گیری زوال بذر به روش پیری زودرس (کاهش درصد جوانه زنی در آزمون پیری زودرس) و اندازه گیری میزان هدایت الکتریکی بودند.  یافته ها: نتایج تجزیه واریانس نشان داد که هر سه فاکتور (ارتفاع سقوط، جنس سطح برخورد و رطوبت بذر) تاثیر معنی داری را در سطح احتمال یک درصد بر کاهش درصد جوانه زنی در آزمون پیری زودرس و تغییرات هدایت الکتریکی بذر نخود داشتند. در آزمون پیری زودرس، بیشترین صدمه دیدگی بذرها در سطح برخورد فلز (۹۶/۴۱ درصد کاهش درصد جوانه زنی) و کمترین آن در سطح برخورد بذر با بذر (۷۱/۲۹ درصد) رخ داده بود. همچنین بیشترین میزان هدایت الکتریکی مربوط به حالت سقوط بذرها روی فلز (۰۹/۳۶ میکروزیمنس بر سانتی متر بر گرم) و کمترین آن مربوط به برخورد بذر با بذر بود (۶۸/۲۱ میکروزیمنس بر سانتی متر بر گرم). با افزایش ارتفاع سقوط بذرها از ۳ به ۱۲ متر، میزان کاهش جوانه زنی و هدایت الکتریکی بذرها به ترتیب از ۷۴/۲۷ به ۰۸/۴۸ درصد و از ۷۲/۱۸ به ۴۷/۴۰ میکروزیمنس بر سانتی متر بر گرم افزایش یافته بود. افزایش رطوبت بذرهای نخود از ۱۰ به ۲۵ درصد، باعث کاهش میزان صدمات بذرها به صورت تغییر هدایت الکتریکی (از ۴۰/۳۸ به ۱۸/۲۱ میکروزیمنس بر سانتی متر بر گرم)، اما افزایش صدمات به صورت کاهش درصد جوانه زنی در آزمون پیری زودرس (از ۲۲/۲۹ به ۸۸/۴۲ درصد) شده بود. نتیجه گیری: نتایج این تحقیق نشان داد که جابه جایی بذرهای نخود و سقوط آزاد ناشی از آن تاثیر قابل توجهی بر میزان صدمات نهانی آنها از جمله کاهش درصد جوانه زنی و تغییرات هدایت الکتریکی داشت. بنابراین، در طول فراوری و حمل و نقل بذرها، باید ارتفاع سقوط را تا حد ممکن کاهش یابد و از برخورد بذرها با سطوح سخت جلوگیری شود. جنبه های نوآوری: آزمون های زوال بذر به روش پیری زودرس و هدایت الکتریکی می توانند به عنوان معیارهایی مناسبی برای سنجش آسیب های مکانیکی بذر نخود مورد استفاده قرار گیرند.  در طراحی ماشین های باید سعی شود سطوحی که با بذرها در تماس هستند و به آنها ضربه می زنند از جنس مواد نرم انتخاب شوند تا اثر مخرب افزایش ارتفاع سقوط بذرها را کاهش داد. باید در طول فراوری و حمل و نقل، میزان رطوبت در حد بهینه حدود ۱۵ درصد باشد.

کلیدواژه ها:

Chickpea seed ، Displacement ، Drop height ، Impact surface ، Seed decay ، Seed moisture ، ارتفاع سقوط ، بذر نخود ، جابه جایی ، رطوبت بذر ، زوال بذر ، سطح برخورد