بررسی سیر تحولات چهارمضراب و روند تغییر و تطبیق آن برای ساز نی

چهارمضراب یکی از گونه ها (ژانرها)ی اصلی نظام موسیقی دستگاهی است که حداقل از زمانی که نمونه هایی صوتی از این نظام در دست است، همواره جایگاه بااهمیتی در آن داشته است. این گونه از اولین نمونه های موجود تا کنون، تغییر و تحولات بسیاری از لحاظ ساختاری داشته و به نظر می رسد تغییرات آن به نسبت دیگر گونه های سازی موسیقی دستگاهی یعنی رنگ و پیش درآمد به میزان قابل ملاحظه ای بیشتر بوده است. و نیز به نسبت آن دو گونه، وابستگی بیشتری به امکانات یک ساز به خصوص دارد. چهارمضراب همان طور که از نامش پیداست در ابتدای امر مخصوص سازهای مضرابی بوده و برای انطباق یافتن آن با امکانات سازهای کششی به خصوص ساز نی، نیاز به برخی تمهیدات و تغییرات داشته است. در این میان به دلیل محدودیت های اجرایی نسبتا زیاد در ساز نی، انطباق چهارمضراب، نیاز به جایگزینی برخی از این محدودیت ها با شیوه ها و تکنیک های اجرایی قابل استفاده در این ساز داشته و دارد. با این تفاسیر بررسی سیر تحولات چهارمضراب و تغییر و تطبیق آن برای ساز نی، مساله ی حائز اهمیتی است که کمتر به آن پرداخته شده است و نیاز به بررسی و پژوهش بیشتر در این زمینه مشاهده می شود. در پژوهش پیش رو، نگارنده پس از بررسی چهارمضراب و سیر تحولات آن از اولین نمونه های چهارمضراب موجود در موسیقی دستگاهی تا چند دهه ی اخیر، چگونگی انطباق این گونه برای ساز نی و امکانات و تکنیک هایی که با توجه به محدودیت های اجرایی این ساز تغییر و تطبیق یافته است را بررسی نموده و نشان داده است.

کلیدواژه ها:

چهارمضراب ، ساز نی ، موسیقی کلاسیک ایرانی