بررسی نقوش کاشیکاری عمارت بادگیر کاخ گلستان با تاکید بر ویژگی های فرهنگی و هنری دوره قاجار

مجموعه کاخ گلستان نه تنها به عنوان قدیمی ترین بنای قاجاری تهران، بلکه اولین اثر تاریخی است که در پایتخت ایران به ثبت جهانی در سازمان یونسکو رسیده است. این مجموعه مرجع با اصالت و باشکوهی از کاشی کاری دوران قاجار به مخصوص کاشی هفت رنگ را در خود جای داده است. کاشی های موجود در دیواره های کاخ گلستان مجموعه ای تصویری از نقش های متنوع با مضامین ملی و تاریخی می باشد که همگی ویژگی ها و شرایط اجتماعی دوره قاجار را به نمایش می گذارد. در این نوشتار، با بررسی نقوش باب عالی عمارت بادگیر، به تحلیل ساختاری و معنایی این نقوش پرداخته و تلاش شده است که جایگاه و اهمیت آنها در بازنمایی اندیشه و ذوق هنری قاجاریه تبیین گردد. مجموعه کاخ گلستان شامل بناهای متعددی است که هدف این مقاله نیز بررسی خصوصیات نقوش قاجاری در کاشی کاری های باب عالی است که خود بخشی از عمارت بادگیر می باشد. پرسش های این مقاله چنین است: در کاشی کاری های باب عالی از چه نقوشی استفاده شده است. نقوش به کار رفته در باب عالی به چند دسته تقسیم شده و هر کدام دارای چه ویژگی های ساختاری بصری هستند؟ نتایج پژوهش حاکی از آن است که این نقوش، افزون بر ایفای نقشی تزئینی، حامل مفاهیم فرهنگی، اجتماعی و سیاسی بوده اند که در بستر زمان به غنای تاریخی و هنری این اثر افزوده اند. شیوه ترسیم نقوش با تاثیرپذیری از شیوه غربی و آمیخته با سنت های پیشین هنر ایرانی می باشند. پیوند هنر غرب با هنر قاجار در نقوش محوطه کاخ گلستان به خوبی آشکار است که باب عالی از این قاعده مستثنی نیست.

کلیدواژه ها:

قاجار ، کاخ گلستان ، باب عالی ، کاشی ، نقش