تحلیل و مطالعه بصری سه نگاره از شاهنامه شاه تهماسب بر اساس نظریه گشتالت

بیان مسئله: شاهنامه تهماسبی یکی از غنیترین و مجللترین نسخههای نگارگری شده مربوط بهه دو ره صهوو ی می باشد. نگارههای نقش بسته بر آن دارای ویژگی های ساختی بسیار متنوع و متعددی است کهه بهرای شهناخت درست ماهیت آن، میتوان از سنجه های مطرح در حوزه ادراک دیداری کمه گرفهت. رویکهرد ادراک دیهداری و اصول گشتالت مطرح شده در ذیل آن، میتوانند در بازشناسی این نگارهها موید واقع شوند. اصول گشتالت، ابتهدا در اوایل قرن بیستم در حوزه رواشناسی مطرح شد و سپس پا به عرصه هنر گذاشت. طبق نظریه گشهتالت ذههن انسان در فرآیند ادراک دیداری تمایل به طبقه بندی عناصر دارد. در حقیقت ذهن در نگاه نخست به جهای درک جزءبه جزء ی تصویر در صدد آن است که ی کلیت از تصویری کهه ببهت کهرده اسهت را ارائهه بدههد. قهوانین گشتالت از هشت اصل برخوردار است. این اصول در یاری رساندن به ذهن انسان جهت تحلیل، کشف و شناسهایی شایسته و دقیق ظرایف آبار هنری که دارای قابلیتهای بصری باالیی چون نگارگری ایرانهی هسهتند، نقهش قابهل توجهی ایوا می نمایند. هدف مقاله: مقاله حاضر ضمن معرفی قابلیتهای روانشناسی گشتالت بر اساس اصل ساده سهاز ی نظریه ادراک دیداری این مکتب، در پی تحلیل و بررسی الگهو ههای بصهری موجهود در سهه نگهاره انتخها شهده از شهاهنامه تهماسبی مربوط به مکتب تبریز دوم براساس قوانین این اصل می باشد. روش پژوهش: شیوه مطالعاتی پژوهش به صورت توصیوی- تحلیلی بوده و اطلاعات با استواده از منابع کتابخانه- ای اینترنتی گردآوری شده است. در مرحله ی اول ابتدا نگاره هایی با جزئیات بالا گزینش و پیکره های انسانی˛ پس زمینه˛ کادربندی و سایر اجزا آن، مورد مطالعه قرار گرفته سپس موضوع تمامی نگاره ها استخراج و ساختار همه تصاویر نسخه برای دستیابی به ترکیب بندی کلی واکاوی شده است. درنهایت، مجموعه ای از الگوهای اولیه به دست آمد که با استواده از تئوری گشتالت، به شکل گیری کلی ساختار مشخص و با قاعده انجامید. نتیجه گیری: نتایج و جستجوهای بصری تصاویر این نسخه ها نشان می دهد که روان شناسی گشتالت در ارتباط با ادراک بصری قائل به سازمان دهی است و ساده ترین ساختار های ممکن را برای کم به ذهن مخاطب گزینش می کند. در این پژوهش می توان به میزان بهره گیری از اصول و قوانین گشتالت پی برد و به این نتیجه رسید که گشتالت مناسب ترین رویکرد برای تحلیل بصری آبار هنری می باشد. این مقاله نوعی مطالعه بین رشته ای هنر و روان شناسی است که در آن با هدف بررسی نظریه گشتالت و ابر بخشی آن با تاکید در نگاره های شاهنامه تهماسبی می باشد.

کلیدواژه ها:

گشتالت ادراک بصری ، شاهنامه تهماسبی ، نگارگری ، مکتب تبریز دوم